بناهای تاریخی افغانستان

بیشتراقوام ساکن در افغانستان از مردمانی هستند که از 3 هزار سال پیش به تدریج به این سرزمین آمده اند. افغانستان کنونی از آن هنگام تا سال 1126 هجری خورشیدی (1747 میلادی) که از امپراطوری ایران جدا، زیر سلطهٔ حکومت های بسیاری از جمله هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان، امویان، عباسیان، صفاریان، سامانیان، غزنویان، غوریان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول،تیموریان،گورکانیان،صفویه،وافشاریه بوده است. درسال 1126 احمدشاه درانی

که از سرداران نادر شاه افشار بود، پس از مرگ او برناحیه شرقی فلات ایران (خراسان) مسلط شده خود را امیر خراسان خواند .

به دلیل همین تاریخ کهن و مورد توجه قرار گرفتن در گذشته افغاستان یک کشوری مملو از آثار باستانی هایی میباشد که از گذشتگاه به ارث رسیده که در این مقاله به بعضی آثار باستانی موجود در ولایات افغانستان اشاره میکنیم.

ولایت بدخشان

از اماکن تاریخی بدخشان می توان از ویرانه های بهارک ( که در حاشیه شهر تاریخی بهارستان و لان شی آباد شده است)،اشکاشم و توپخانه زیباک و مقبره ناصر خسرو نام برد.

ولایت بادغیس

در ولایت بادغیس قلعه نو در سمت راستِ دره ای به پهنای هشتصد متر قرار گرفته که قلعه بزرگی (در دهستان قلعه نو) محیط قلعه بین حدود 365 تا 457 متر، با دو دروازه در شمال و جنوب ، دارد و با خندقی محصور شده است . درون این قلعه ، ارگ ، و در بیرون آن ، بازار کوچکی دیده می شود که در سابق سی دکان داشته ، و در حوالی قلعه هشتصدخانه پراکنده دیده می شد. در این قلعه ، بر بالای تپه بزرگی به نام قلعه کوه نریمان ، زیارتگاهی است به نام امامزاده اصغر. همچنین زیارتگاههای خواجه عبدال در کوهستان لامان و خواجه ابوالقاسم در ده خارستان قرار دارد.

ولایت فراه

نقاط دیدنی ولایت فراه نیز به شرح زیر است:

شهر کهنه فراه ، شهر اسفندیار ، کافرقلعه، بارندک ، قلعه پنج جفت گاو ، قلعه چارماس ، قلعه هفت سوراخ برنگک، قلعه مساو ، مزار سید محمد ، مزار شاه مبارک ، مزار ابونصر فراهی ، مزار شهدای کنسک ، مزار سلطان امیر

ولایت فاریاب

از محل های شهر فاریاب می توان به چارسماور اشاره کرد. و از بزرگان آن می توان ظهیرالدین فاریابی شاعر و غلام محمد میمنگی نقاش را نام برد.

ولایت قندهار

در شهر قندهار مقبره های اشخاص برجسته و نامدار افغان مانند مقبره آحمد شاه ابدالی پادشاه نامدار افغانستان، میرویس هوتکی و همچنان آرامگاه های رجال معروف کشور است. از مناطق دیدنی قندهار می توان به چهل زینه، جاده عیدگاه و فرودگاه قندهار، تپه مندیگک، و آرامگاه بابا صاحب اشاره کرد.

چهل زینه قندهار در زمان همایون شاه آباد گردیده است و کتاره های آن در زمان امان الله خان ساخته شده و اکنون در وضع بدی قرار دارد.

ولایت غزنی

از مکانهای دیدنی شهر غزنین می توان به مکانهای زیر اشاره کرد.

ارگ غزنین، مناره های غزنین، قصر سلطان مسعود غزنوی، مقبرهٔ سبکتگین٬ بنیان گذار دودمان غزنوی، مقبرهٔ سلطان محمود غزنوی، مقبرهٔ سنایی غزنوی،تپه سردار

مکانهای دیدنی دورهٔ غزنوی:

باغ پیروزی: باغی که محل نشاط و شراب و هم چنین انجام تشریفات رسمی زمان غزنویان، خصوصاً سلطان مسعود غزنوی بوده است. مقبرهٔ سلطان محمود نیز بر طبق وصیت خودش در آن باغ است.

باغ صدهزار یا باغ صدهزاره،

باغ محمودی: باغی که در زمان سلاطین غزنوی محل نشاط و شراب آنان بوده است.

باغ هزاردرخت: باغی ساختهٔ سلطان محمود.

ولایت ننگرهار

از آثار مهم شهر جلال آباد در ولایت ننگرهار، سراج العمارت، نشستگاه امیر حبیب الله و امان الله شاه، بود که در سال 1929 میلادی نابود شد. باغ های آن ولی هنوز برپا هستند و فضایی دلپذیر دارند. آرامگاه هر دو فرمانروای نامبرده در درون باغی در روبروی سراج العمارت قرار دارد.

ولایت سمنگان

از اماکن دیدنی ولایت سمنگان به تخت رستم و قصر جهان نما و بازار سرپوشیده حلم می توان اشاره کرد.

تخت رستم و غارهای آن مربوط به دوره بودایی است و غارهای آن امروزه تقریبا 15 درصد ویران شده است. خود تخت نیز نیاز به بازسازی دارد.

قصر جهان نما از سازه های تاریخی ولایت سمنگان است. این بنا که در ولسوالی خلم قرار گرفته مربوط به دوره عبدالرحمن خان است.امروزه تقریبا 40 درصداز آن ویران شده است.

ولایت کابل

• آرامگاه تیمورشاه

• مسجد عیدگاه

• بوستان سرای، آرامگاه امیر عبدالرحمن خان

• باغ بابر

• باغ لطیف

• زیارت شیخ سعدالدین احمد انصاری

• آرامگاه سید جمال الدین اسدآبادی

• مسجد چوبفروشی

• آرامگاه نادرشاه شهید

• مسجد شریف علیا

• مسجد ملا محمود

• مسجد گذری

• مسجد سه دکان چنداول

• دیوارهای سرکوه شیردروازه و آسمائی

• بالا حصار کابل

• قصر دارالامان

• کاخ کوتی باغچه و برج های درون ارگ

• آرامگاه و مسجد حاجی صاحب پایمنار

• قصر چهلستون

• منار علم و جهل

• منار عبدالوکیل خان

ولایت لوگر

آرامگاه ملک سبز علی صاحب ساختمانی تاریخی است در ولایت لوگر. این ساختمان به صورت گنبدی از خشت پخته بنا شده و در حدود پنج کیلومتری شمال شرق ولایت لوگر قرار دارد. حدود چهل درصد از این بنا در اثر جنگهای داخلی کشورمان ویران شده است.

گل دره لوگر:

چشم اندازی آراسته شده است که بیشتر آنها صومعه هایی هستند که در کنار استوپه هایی بنا شده اند. در استوپه مراسم مذهبی به جا آورده می شود. صومعه معروف استوپه در گادره لوگر در جنوب شرقی کابل قرار دارد.

ولایت لغمان

از آثار تاریخی ولایت لغمان زیارت مهترلام بابا و قلعه سراج است.

قلعه سراج نام دژی تاریخی است در جنوب استان لغمان افغانستان مربوط به دوره امیر حبیب الله. این دژ امروزه تقریباً 40٪ تخریب گردیده.

اصل گنبد زیارت مهترلام بابا بسیار قدیمی بوده اما در زمان حبیب الله خان یک بار ترمیم گردیده ولی امروزه تقریبا ویران شده است.

ولایت پروان

استوپاهای دوره بودایی توپ دره و قصر جبل السراج از آثار باستانی ولایت پروان می باشند

منارکچری: این منار طی دو هزار سال کاروانهایی را راهنمایی می کرد که از شمال و جنوب وادی کابل عبور می کردند.

منار چکری در عصر کوشانیان ساخته شده و استوانه ای با 20 متر ارتفاع بود. در این بنا از صنعت سنگ تراشی گلدار استفاده شده بود . منارچکری در اثر اصابت راکت در مارچ 1998 فرو ریخت.

ولایت جوزجان

زیارت بابا حاتم جوز جان: این مرقد احتمالا مربوط به قرن دوازدهم است که در غرب مزارشریف واقع شده است و در ساخت آن از سبک غزنوی و تزئینات گچبری استفاده شده است.

ولایت پکتیا

بالا حصار گردیز از آثار ولایت پکتیا است. این اثر تاریخی در یک کیلومتری شرق ولایت در بالای تپه موقعیت داشته و تقریبا 30 درصد آن تخریب شده است.