آرشیو دروس لاهیجی استاد محمد حسین حشمت پور93-92

موضوع : تعریف وتقسیم کم

بعد از اینکه بیان نمودیم که به چه دلیل بحث در کم را مقدم می کنیم بر بحث کیف و بحث در سایر مقولات شروع می کنیم بحث در کم واولین بحث که مطرح می نماییم تقیسم کم است به متصل ومنفصل و تقسم متصل به قار وغیر قار و متصل قار به خط، سطح وحجم.

رایج این است که وقت علما شروع در بحث از چیزی می نمایند اول آنرا تعریف می کنند وبعد تقسیم، ولی خواجه به تعریف کم نمی پردازد؛ چرا که کم چنان رایج وبرای اذهان روشن بوده است که خواجه را بی نیاز از تعریف می کند، امّا لاهیجی قبل از اینکه به تقسیم کم بپردازد آنرا تعریف می کند.

تعریف کم : کم آن است که بذاته وبدون واسطه تقسیم را بپذیرد.

توضیح : جسم تقسیم را قبول می کند بوسطه ای کم که دارد، هم چنین رنگ که روی جسم است هم تقسیم را می پذیرد بالعرض یعنی بواسطه ای قسمت که بر جسم وارد شده است مجازاً رنگ هم دارای قسمت می شود، ولی کم خودش قسمت را قبول می کند بدون هیچ واسطه ای نه واسطه ای درثبوت نیاز است ونه واسطه ای در عروض.

انواع تقسیم : تقسیم که بر شی مادی وارد می شود یافکی است ویا فرضی.

تقسیم فکّی : تقسیم فکّی آن است که وقت برشی وارد شود آن شیء اتصالش را خارجا از دست می دهد.

ص: 1