احكام و آداب جنگ در نهج البلاغه
مشخصات كتاب
سيد جواد مصطفوي
اهميت جنگ در نهج البلاغه
موضوع «جنگ» در نهج البلاغه از اهميت و امتياز خاصي برخوردار است، به طوري كه اگر جنگ را با تمام ابعادش در نظر بگيريم، مي توان گفت بيش از يك دوم نامه ها و يك پنجم خطبه هاي نهج البلاغه به جنگ اختصاص دارد. در زمان حكومت علي- عليه السلام- سه جنگ اتفاق افتاد و هر سه جنگ با مسلمان نمايان بود و بر اميرالمومنين- عليه السلام- تحميل شد. بنابراين ما موضوع «جنگ در نهج البلاغه» را در محدوده ي همين سه جنگ با شرايط خاصش بررسي مي كنيم و آن سه جنگ به قرار زير است:
1- جنگ جمل 2- جنگ صفين 3- جنگ نهروان.
اين سه جنگ به ترتيب با ناكثين، قاسطين و مارقين روي داده است. علي- عليه السلام- روش جنگ اسلامي را از پيغمبر اكرم (ص) الهام گرفته بود. و مدت يازده سال همراه آن حضرت، شمشير به دست گرفته و در متن معركه ها
[صفحه 2]
حاضر بود، ولي اشكال كار در اين است كه جنگهاي زمان پيغمبر (ص) با مشركين و كفاري بود كه منكر خدا و قرآن و اسلام بودند. ولي جنگهاي علي (ع) با منافقان و مسلمان نماياني بود كه به شهادت قرآن و تاريخ، زيان آنان براي مسلمين بيش از كفار و مشركين بوده است.
در هر حال هدف علي- عليه السلام- در اين جنگها، ياري مظلوم، سركوبي ظالم، گسترش عدالت و آزادي و آشكار كردن حقيقت اسلام بوده است.
علي- عليه السلام- هيچ گاه جنگ را آغاز نمي كرد. قبل از جنگ جلسه ي بحث آزاد تشكيل مي داد، كه گاهي خوا آن حضرت و گاهي فرستادگان و نمايندگانش در آن شركت مي كردند، اگر مخالفين براي بحث و مناظره حاضر نمي شدند، به آنها نامه