دانستنيهاي شيعه

مقدّمه

يکي از حوزه هاي نوين در مطالعات تاريخي ، «لغت شناسي» _ «فقه اللغة»(1) يا «فيلولوژي» (Philology) _ است که به شناخت اصل و بن مايه يک لغت (واژه) و سير تغيير و تحول آن در دوره هاي مختلف تاريخي مي پردازد . البته ، از ديرباز ، در روش هاي تحقيق رايج در «حوزه هاي علميه اسلامي» همواره مرسوم بوده است که در آغاز هر بحث علمي ، بررسي هاي دقيقي پيرامون معناهاي «لغوي» و «اصطلاحي» واژه مورد سخن انجام مي شده است که بي گمان اين روش ، خود از سنخ بررسي «فقه اللغه» _ يا لغت شناسي _ بوده است .

در اين نوشتار با عنوان «واژه شناسي شيعه و تشيّع» تلاش مي شود تا در يک بررسي «لغت شناسي تاريخي» ، و البته با تکيه بر روش فوق الذکر _ مرسوم در مباحث حوزوي _ به ترتيب ، معناهاي لغوي و اصطلاحي واژه «تشيّع» مورد بررسي قرار گيرد . آن گاه به منظور تکميل سخن ، برخي از اصطلاحات «مترادف» و نيز اصطلاحات «متقابل» با تشيّع شناسايي گردد .

پيش تر ، در رابطه با معناهاي «لغوي» و «اصطلاحي» ، دو نکته به ياد آورده مي شود : نکته نخست ، آن که به طور کلي ، هر واژه «معناداري» _ غير مهمل _ داراي يک و يا چند معناي «لغوي» است که در اساس ، آن واژه براي همان معنا وضع و استعمال گرديده است ، و براي شناخت چنان معنايي ، کافي است تا