شرح نهج البلاغه المجلد 1

اشارة

شرح نهج البلاغه

شارح:ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله

گرداورنده:شریف الرضی، محمد بن حسین

نویسنده:علی بن ابی طالب (علیه السلام)، امام اول

شماره بازیابی : 5-7692

پدیدآور : ابن ابی الحدید، عبدالحمیدبن هبةالله، 586 - 655ق.

عنوان قراردادی : نهج البلاغه. شرح

Nhjol-Balaghah. Commantries

عنوان و نام پدیدآور : شرح نهج البلاغه [نسخه خطی]/ابن ابی الحدید

وضعیت کتابت : محمد طاهر ابن شیخ حسن علی1083-1084 ق.

مشخصات ظاهری : 345 گ [عکس ص 6-689]، 30 سطر، اندازه سطرها: 120×240؛ راده گذاری؛ قطع: 200×340

آغاز ، انجام ، انجامه : آغاز:الجزو الرابع عشر من شرح ابن ابی الحدید علی نهج البلاغة. بسمله. و منه الاستعانة و توفیق التتمیم. باب المختار من کتب امیر المومنین علی علیه السلم و رسائله الی ...

انجام:... و من دخل ظفار حمر و النسخة التی بنی هذا الشرح علی قصها اتم نسخة وجدتها بنهج البلاغة فانها مشتملة علی زیادات تخلو عنها اکثر النسخ ...و یکف عنی عادیة الظالمین انه سمیع مجیب و حسبنا الله وحده و صلواته علی سیدنا محمد النبی و اله و سلامه. اخر الجزء العشرین و تم به الکتاب و لله الحمد حمدا دائما لا انقضاء له و لا نفاد.

انجامه:قد فرغ من تسویده فی ظهر یوم الثلثاء غره شهر جمدی الاول سنه اربع و ثمانین و الف کتبه الفقیر الحقیر ... ابن شیخ حسن علی محمد طاهر غفرالله تعالی له و لوالدیه تمت.

یادداشت کلی : زبان: عربی

تاریخ تالیف: اول رجب 644- صفر 649 ق.

یادداشت مشخصات ظاهری : نوع و درجه خط:نسخ

نوع کاغذ:فرنگی نخودی

تزئینات متن:کتیبه منقوش به زر، سیاه، آبی، قرمز با عناوین زرین در آغاز هر جلد و خطوط اسلیمی به زر در کتیبه و بالای متن در ص: نخست، 116، 222، 316، 404، 502، 600. عناوین، علائم و خطوط بالای برخی عبارات به سرخی. جدول دور سطرها به زر و تحریر.

نوع و تز ئینات جلد:کاغذ گل دار رنگی، مقوایی، اندرون کاغذ

خصوصیات سند موجود : توضیحات صحافی:صحافی مرمت شده است.

حواشی اوراق:اندکی حاشیه با نشان "صح، ق" دارد.

یاداشت تملک و سجع مهر : شکل و سجع مهر:مهر بیضی با نشان "محمدباقر"، دو مهر چهارگوش ناخوانا در بسیاری از اوراق در میان متن زده شده است.

توضیحات سند : نسخه بررسی شده .جداشدگی شیرازه، رطوبت، لکه، آفت زدگی، وصالی. بین فرازهای متفاوت، برگ های نانوشته و عناوین نانوشته دارد.

منابع ، نمایه ها، چکیده ها : ملی 8: 75، 15: 111، 4: 360؛ الذریعة 10: 210، 14: 255؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 2: 620.

معرفی سند : شرح ابن ابی الحدید به دلایل متعددی اهمیت دارد اول تبحر شارح بر ادبیات عرب، تاریخ فقه و کلام؛ دیگر این که وی نخستین شارح غیرشیعی نهج البلاغه است. اهمیت دیگر این شرح در گزارش های مفصل تاریخی است شارح در تدوین این گزارش ها علاوه منابع مشهوری چون اغانی ابی الفرج اصفهانی، سیره ابن هشام و تاریخ طبری، از برخی منابع نادر استفاده کرده که امروزه از میان رفته یا در دسترس قرار ندارند. شارح در نقل حوادث تاریخی به گونه ای مبسوط عمل می کند که می توان تاریخ ابن ابی الحدید را از شرح نهج البلاغه وی به عنوان کتابی مستقل استخراج نمود هر چند در پاره ای موارد هم اشاره ای به حوادث تاریخی نمی کند. این شرح مورد نقد دانشمندان شیعی قرار گرفته از جمله نقد احمدبن طاوس با نام "الروح فی نقض ماابرمه ابن ابی الحدید"، شیخ یوسف بحرانی با نام "سلاسل الحدید لتقیید ابن ابی الحدید"، مصطفی بن محمدامین با نام "سلاسل الحدید فی رد ابن ابی الحدید"، شیخ علی بن حسن بلادی بحرانی با نام "الرد علی ابن ابی الحدید"، شیخ عبدالنبی عراقی با نام "الشهاب العتید علی شرح ابن ابی الحدید"، شیخ طالب حیدر با نام "الرد علی ابن ابی الحدید".ابن ابی الحدید این اثر را در بیست جزء و به نام ابن علقمی وزیری تالیف کرد. او در پایان کتاب خود می نویسد تدوین این اثر چهار سال و هشت ماه طول کشید که برابر است با مدت خلافت حضرت علی علیه السلام . ترجمه های فارسی این شرح از جمله عبارتند از شمس الدین محمدبن مراد از دانشمندان عصر صفوی، ترجمه ای دیگر با نام "مظهر البینات؛ اثر نصرالله تراب بن فتح الله دزفولی؛ نسخه حاضر شامل: جلد: 14: صفحه(6-109)، جلد15: (116-218)، جلد 16: (222-313)، جلد 17: (316-400)، جلد 18: (404-500)، جلد 19: (502-597)، جلد 20: (600-689). مطالب باعناوین الشرح ، الاصل بیان شده است. برای توضیح بیشتر به شماره بازیابی 4836-5 در فهرست همین کتابخانه بنگرید.

شناسه افزوده : محمدطاهر بن حسن علی، قرن11ق. ، کاتب

شناسه افزوده : عاطفی، فروشنده

دسترسی و محل الکترونیکی : http://dl.nlai.ir/UI/c412c51b-c4b8-4e09-942b-8cb6448242e2/Catalogue.aspx

ص :1

مقدمة المحقق