- اشارة
- تتمة أبواب العناصر کائنات الجو البحر و المعادن و الجبال و الأنهار و البلدان و الأقالیم
- باب 29 الریاح و أسبابها و أنواعها
- باب 30 الماء و أنواعه و البحار و غرائبها و ما ینعقد فیها و علة المدّ و الجزر و الممدوح من الأنهار و المذموم منها
- باب 31 الأرض و کیفیتها و ما أعدّ الله للناس فیها و جوامع أحوال العناصر و ما تحت الأرضین
- باب 32 فی قسمة الأرض إلی الأقالیم و ذکر جبل قاف و سائر الجبال و کیفیة خلقها و سبب الزلزلة و علتها
- باب 33 تحریم أکل الطین و ما یحل أکله منه
- باب 34 المعادن و أحوال الجمادات و الطبائع و تأثیراتها و انقلابات الجواهر و بعض النوادر
- باب 35 نادر
- باب 36 الممدوح من البلدان و المذموم منها و غرائبها
- الآیات
- تفسیر
- روایات
- «1»
- «2»
- بیان
- «3»
- بیان
- «4»
- بیان
- «5»
- بیان
- «6»
- بیان
- «7»
- بیان
- «8»
- بیان
- «9»
- «10»
- بیان
- «11»
- «12»
- بیان
- «13»
- «14»
- «15»
- بیان
- «16»
- «17»
- «18»
- «19»
- «20»
- «21»
- «22»
- «23»
- «24»
- «25»
- «26»
- «27»
- «28»
- «29»
- «30»
- «31»
- «32»
- «33»
- «34»
- «35»
- «36»
- «37»
- «38»
- «39»
- «40»
- «41»
- «42»
- «43»
- «44»
- «45»
- «46»
- «47»
- «48»
- «49»
- بیان
- «50»
- «51»
- «52»
- «53»
- بیان
- «54»
- «55»
- بیان
- «56»
- بیان
- «57»
- «58»
- توضیح
- «59»
- «60»
- «61»
- «62»
- «63»
- «64»
- «65»
- «66»
- «67»
- «68»
- «69»
- «70»
- بیان
- «71»
- «72»
- «73»
- «74»
- «75»
- بیان
- و أقول
- «76»
- بیان
- «77»
- «78»
- «79»
- «80»
- باب 37 نادر
- أبواب الإنسان و الروح و البدن و أجزائه و قواهما و أحوالهما
- باب 38 أنه لم سمی الإنسان إنسانا و المرأة مرأة و النساء نساء و الحواء حواء
- باب 39 فضل الإنسان و تفضیله علی الملک و بعض جوامع أحواله
- باب 40 آخر
- باب 41 بدء خلق الإنسان فی الرحم إلی آخر أحواله
- الآیات
- تفسیر
- روایات
- «1»
- «2»
- «3»
- بیان
- «4»
- «5»
- «6»
- بیان
- «7»
- «8»
- «9»
- «10»
- أقول
- «11»
- «12»
- «13»
- بیان
- «14»
- بیان
- «15»
- «16»
- «17»
- «18»
- بیان
- «19»
- «20»
- بیان
- «21»
- «22»
- بیان
- «23»
- أقول
- «24»
- «25»
- «26»
- «27»
- «28»
- بیان
- «29»
- «30»
- بیان
- أقول
- «31»
- بیان
- أقول
- «31»
- «32»
- «33»
- بیان
- «34»
- توضیح
- «35»
- توضیح
- «36»
- بیان
- «37»
- «38»
- «39»
- بیان
- «40»
- توضیح
- «41»
- «42»
- «43»
- «44»
- «45»
- «46»
- «47»
- أقول
- «48»
- بیان
- «49»
- «50»
- بیان
- «51»
- «52»
- بیان
- «53»
- توضیح
- «54»
- بیان
- «55»
- «56»
- «57»
- بیان
- أقول
- «58»
- «59»
- «60»
- «61»
- «62»
- «63»
- «64»
- «65»
- بیان
- «66»
- «67»
- «68»
- «69»
- «70»
- تبیان
- «71»
- «72»
- «73»
- «74»
- «75»
- «76»
- «77»
- «78»
- بیان
- «79»
- «80»
- «81»
- بیان
- أقول
- «82»
- «83»
- «84»
- «85»
- «86»
- بیان
- «87»
- «88»
- «89»
- بیان
- «90»
- «91»
- «92»
- بیان
- «93»
- «94»
- «95»
- «96»
- «97»
- بیان
- و أقول
- «98»
- أقول
- «99»
- بیان
- «100»
- بیان
- «101»
- «102»
- «103»
- «104»
- «105»
- «106»
- «107»
- «108»
- «109»
- «110»
- «111»
- «112»
- «113»
- «114»
- «115»
- «116»
- «117»
- «118»
- «119»
- «120»
- «121»
- «122»
- «123»
- «124»
- «125»
- «126»
- «127»
- «128»
- «129»
- «130»
- «131»
- «132»
- «133»
- «134»
- «135»
- «136»
- «137»
- «138»
- بیان
- و أقول
- کلمة المصحّح
- کلمة المحقّق
- مراجع التصحیح و التخریج و التعلیق
- فهرس ما فی هذا الجزء من الأبواب
الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (1) و قال تعالی وَ لَئِنْ أَرْسَلْنا رِیحاً فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ (2)
الذاریات: وَ الذَّارِیاتِ ذَرْواً(3) و قال سبحانه وَ فِی عادٍ إِذْ أَرْسَلْنا عَلَیْهِمُ الرِّیحَ الْعَقِیمَ (4)
القمر: إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ(5)
المرسلات: وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً وَ النَّاشِراتِ نَشْراً(6)
lt;meta info="- وَ تَصْرِیفِ الرِّیاح - . بقره / 164 -
{و گردانیدن بادها}
- وَ هُوَ الَّذِی یُرْسِلُ الرِّیاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِه - . اعراف / 57 -
{و اوست که بادها را پیشاپیش [باران] رحمتش مژده رسان می فرستد.}
- وَ أَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَواقِح - . حجر / 22 -
{و بادها را باردارکننده فرستادیم.}
- فَیُرْسِلَ عَلَیْکُمْ قاصِفاً مِنَ الرِّیحِ فَیُغْرِقَکُمْ بِما کَفَرْتُمْ - . اسراء / 69 -
{بازگرداند و تندبادی شکننده بر شما بفرستد و به[سزای] آنکه کفر ورزیدید غرقتان کند}
- وَ لِسُلَیْمانَ الرِّیحَ عاصِفَهً تَجْرِی بِأَمْرِهِ إِلی الْأَرْضِ الَّتِی بارَکْنا فِیها - . انبیاء / 81 -
{و برای سلیمان، تندباد را [رام کردیم] که به فرمان او به سوی سرزمینی که درآن برکت نهاده بودیم جریان می یافت.}
- وَ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِه - . فرقان / 48 -
{و اوست آن کس که بادها را نویدی پیشاپیش رحمت خویش [باران] فرستاد.}
- وَ مَنْ یُرْسِلُ الرِّیاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِه - . نمل / 63 -
{یا آنکس که بادها [یِ باران زا] را پیشاپیش رحمتش بشارتگر می فرستد؟}
- وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ یُرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِیُذِیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِی الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون - . روم / 46 -
{و از نشانه های او این است که بادهای بشارت آور را می فرستد، تا بخشی از رحمتش را به شما بچشاند و تا کشتی به فرمانش روان گردد، و تا از فضل او [روزی] بجویید، و امید که سپاسگزاری کنید.}
- وَ لَئِنْ أَرْسَلْنا رِیحاً فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ یَکْفُرُون - . روم / 51 -
{و اگر بادی [آفت زا] بفرستیم و [کِشت خود را] زردشده ببینند، قطعاً پس از آن کفران می کنند.}
- وَ الذَّارِیاتِ ذَرْواً. - . ذاریات / 1 -
{سوگند به بادهای بذره افشان.}
- وَ فِی عادٍ إِذْ أَرْسَلْنا عَلَیْهِمُ الرِّیحَ الْعَقِیمَ - . ذاریات / 51 -
{ودر [ماجرای] عاد [نیز]، چون بر [سر] آن ها آن بادِ مُهلک را فرستادیم.}
- إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ - . قمر / 19 -
{ما بر [سرِ] آنان در روز شومی، به طور مداوم، تندبادی توفنده فرستادیم.}
- وَالْمُرْسَلاتِ عُرْفاً * فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً * وَالنَّاشِراتِ نَشْراً - . مرسلات / 1-3 -
{سوگند به بادهای فرستاده پی در پی، آن گاه به بادهای بسیار توفنده و به بادهای گستراننده (ابرها).}
**[ترجمه]
تفسیر
وَ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیاحَ بُشْراً قال الرازی حدّ الریح أنه هواء متحرّک فنقول کون هذا الهواء متحرکا لیس لذاته و لا للوازم ذاته و إلا لدامت الحرکه بدوام ذاته فلا بد و أن یکون بتحریک الفاعل المختار و هو الله جل جلاله قالت الفلاسفه هاهنا سبب آخر و هو أنه یرتفع من الأرض أجزاء أرضیه لطیفه مسخنه(7) تسخینا قویا شدیدا فبسبب تلک السخونه الشدیده ترتفع و تتصاعد فإذا وصلت إلی القرب من الفلک کان الهواء الملتصق بمقعّر(8) الفلک متحرکا علی استداره الفلک بالحرکه المستدیره التی حصلت لتلک الطبقه من الهواء فهی تمنع هذه الأدخنه من الصعود بل تردّها عن سمت حرکتها فحینئذ ترجع تلک الأدخنه و تتفرق فی الجوانب و بسبب ذلک التفرق تحصل الریاح ثم کلما کانت تلک الأدخنه أکثر و کان صعودها أقوی کان رجوعها أیضا أشد حرکه فکانت الریاح أشد و أقوی هذا حاصل ما ذکروه و هو باطل و یدل علی بطلانه وجوه
ص: 2