- اشارة
- تتمة أبواب حقوق المؤمنین بعضهم علی بعض و بعض أحوالهم
- باب 31 العشرة مع الیتامی و أکل أموالهم و ثواب إیوائهم و الرحم علیهم و عقاب إیذائهم
- باب 32 آداب معاشرة العمیان و الزمنی و أصحاب العاهات المسریة
- باب 33 نصر الضعفاء و المظلومین و إغاثتهم و تفریج کرب المؤمنین و رد العادیة عنهم و ستر عیوبهم
- باب 34 من ینفع الناس و فضل الإصلاح بینهم
- باب 35 الإنصاف و العدل
- باب 36 المکافاة علی الصنائع و ذم مکافاة الإحسان بالإساءة و أن المؤمن مکفر
- باب 37 فی أن المؤمن مکفر لا یشکر معروفه
- باب 38 الهدیة
- باب 39 الماعون
- باب 40 الإغضاء عن عیوب الناس و ثواب من مقت نفسه دون الناس
- باب 41 ثواب إماطة الأذی عن الطریق و إصلاحه و الدلالة علی الطریق
- باب 42 الرفق و اللین و کف الأذی و المعاونة علی البر و التقوی
- باب 43 النصیحة للمسلمین و بذل النصح لهم و قبول النصح ممن ینصح
- باب 44 الأدب و من عرف قدره و لم یتعد طوره
- باب 45 فضل کتمان السر و ذم الإذاعة
- باب 46 التحرز عن مواضع التهمة و مجالسة أهلها
- باب 47 لزوم الوفاء بالوعد و العهد و ذم خلفهما
- باب 48 المشورة و قبولها و من ینبغی استشارته و نصح المستشیر و النهی عن الاستبداد بالرأی
- باب 49 غنی النفس و الاستغناء عن الناس و الیأس عنهم
- باب 50 أداء الأمانة
- باب 51 التواضع
- باب 52 رحم الصغیر و توقیر الکبیر و إجلال ذی الشیبة المسلم
- باب 53 النهی عن تعجیل الرجل عن طعامه أو حاجته
- باب 54 ثواب إماطة القذی عن وجه المؤمن و التبسم فی وجهه و ما یقول الرجل إذا أمیط عنه القذی و معنی قول الرجل لأخیه جزاک الله خیرا و النهی عن قول الرجل لصاحبه لا و حیاتک و حیاة فلان
- باب 55 حد الکرامة و النهی عن رد الکرامة و معناها
- باب 56 من أذل مؤمنا أو أهانه أو حقره أو استهزأ به أو طعن علیه أو رد قوله و النهی عن التنابز بالألقاب
- باب 57 من أخاف مؤمنا أو ضربه أو آذاه أو لطمه أو أعان علیه أو سبه و ذم الروایة علی المؤمن
- روایات
- «1»
- «2»
- أقول
- «3»
- «4»
- «5»
- «6»
- «7»
- «8»
- أقول
- «9»
- «10»
- «11»
- «12»
- «13»
- «14»
- «15»
- «16»
- توضیح
- «17»
- «18»
- «19»
- بیان
- «20»
- بیان
- «21»
- بیان
- و أقول
- «22»
- بیان
- و أقول
- «23»
- بیان
- و أقول
- «24»
- بیان
- «25»
- بیان
- و أقول
- و أقول
- «26»
- بیان
- «27»
- بیان
- «28»
- بیان
- «29»
- بیان
- «30»
- بیان
- «31»
- بیان
- «32»
- بیان
- «33»
- بیان
- «34»
- بیان
- «35»
- بیان
- «36»
- بیان
- «37»
- بیان
- و أقول
- «38»
- بیان
- «39»
- بیان
- «40»
- بیان
- «41»
- بیان
- «42»
- بیان
- روایات
- باب 58 الخیانة و عقاب أکل الحرام
- باب 59 من منع مؤمنا شیئا من عنده أو من عند غیره أو استعان به أخوه فلم یعنه أو لم ینصحه فی قضائه
- باب 60 الهجران
- باب 61 من حجب مؤمنا
- باب 62 التهمة و البهتان و سوء الظن بالإخوان و ذم الاعتماد علی ما یسمع من أفواه الرجال
- باب 63 ذی اللسانین و ذی الوجهین
- باب 64 الحقد و البغضاء و الشحناء و التشاجر و معاداة الرجال
- باب 65 تتبع عیوب الناس و إفشائها و طلب عثرات المؤمنین و الشماتة
- باب 66 الغیبة
- الآیات
- الأخبار
- «1»
- بیان
- «2»
- بیان
- أقول
- «3»
- بیان
- «4»
- بیان
- «5»
- بیان
- «6»
- بیان
- «7»
- بیان
- «8»
- «9»
- «10»
- «11»
- «12»
- أقول
- «13»
- «14»
- «15»
- «16»
- «17»
- أقول
- «18»
- «19»
- «20»
- «21»
- أقول
- «22»
- «23»
- «24»
- «25»
- «26»
- «27»
- «28»
- «29»
- «30»
- «31»
- «32»
- «33»
- «34»
- «35»
- أقول
- «36»
- «37»
- «38»
- «39»
- «40»
- «41»
- «42»
- «43»
- «44»
- «45»
- «46»
- «47»
- «48»
- «49»
- «50»
- «51»
- «52»
- «53»
- «54»
- «55»
- «56»
- «57»
- «58»
- «59»
- «60»
- «61»
- «62»
- «63»
- «64»
- «65»
- «66»
- «67»
- «68»
- «69»
- «70»
- «71»
- باب 67 النمیمة و السعایة
- باب 68 المکافأة علی السوء و ما یتعلق بذلک
- باب 69 المعاقبة علی الذنب و مداقة المؤمنین
- باب 70 البغی و الطغیان
- باب 71 سوء المحضر و من یکرمه الناس اتقاء شره و من لا یؤمن شره و لا یرجی خیره
- باب 72 المکر و الخدیعة و الغش و السعی فی الفتنة
- باب 73 الغمز و الهمز و اللمز و السخریة و الاستهزاء
- باب 74 السفیه و السفلة
- باب 75 الجبن
- باب 76 من باع دینه بدنیا غیره
- باب 77 الإسراف و التبذیر و حدهما
- باب 78 فی ذم الإسراف و التبذیر زائدا علی ما تقدم فی الباب السابق
- باب 79 الظلم و أنواعه و مظالم العباد و من أخذ المال من غیر حله فجعله فی غیر حقه و الفساد فی الأرض
- الآیات
- الأخبار
- «1»
- «2»
- «3»
- «4»
- «5»
- «6»
- «7»
- «8»
- أقول
- «9»
- «10»
- «11»
- «12»
- «13»
- «14»
- «15»
- «16»
- «17»
- «18»
- «19»
- «20»
- «21»
- «22»
- «23»
- «24»
- «25»
- «26»
- «27»
- «28»
- «29»
- «30»
- «31»
- «32»
- «33»
- «34»
- «35»
- «36»
- «37»
- «38»
- «39»
- «40»
- «41»
- «42»
- «43»
- «44»
- «45»
- «46»
- «47»
- «48»
- «49»
- «50»
- «51»
- «52»
- «53»
- بیان
- «54»
- بیان
- «55»
- بیان
- «56»
- بیان
- و أقول
- «57»
- بیان
- و أقول
- «58»
- بیان
- «59»
- بیان
- «60»
- بیان
- «61»
- بیان
- «62»
- بیان
- «63»
- بیان
- «64»
- بیان
- «65»
- بیان
- «66»
- بیان
- «67»
- بیان
- «68»
- بیان
- «69»
- بیان
- باب 80 آداب الدخول علی السلاطین و الأمراء
- باب 81 أحوال الملوک و الأمراء و العراف و النقباء و الرؤساء و عدلهم و جورهم
- الآیات
- الأخبار
- «1»
- «2»
- «3»
- «4»
- «5»
- «6»
- «7»
- «8»
- «9»
- «10»
- «11»
- «12»
- «13»
- «14»
- «15»
- «16»
- أقول
- «17»
- أقول
- «17»
- «18»
- «19»
- «20»
- «21»
- «22»
- «23»
- «24»
- «25»
- «26»
- «27»
- «28»
- «29»
- «30»
- «31»
- «32»
- «33»
- «34»
- «35»
- «36»
- أقول
- «37»
- «38»
- «39»
- «40»
- «41»
- «42»
- «43»
- «44»
- «45»
- «46»
- «47»
- «48»
- «49»
- «50»
- أقول
- «51»
- «52»
- «53»
- «54»
- «55»
- «56»
- «57»
- «58»
- «59»
- «60»
- «61»
- «62»
- «63»
- «64»
- «65»
- «66»
- «67»
- «68»
- «69»
- «70»
- «71»
- «72»
- «73»
- «74»
- «75»
- «76»
- «77»
- أقول
- «78»
- «79»
- باب 82 الرکون إلی الظالمین و حبهم و طاعتهم
- باب 83 أکل أموال الظالمین و قبول جوائزهم
- باب 84 رد الظلم عن المظلومین و رفع حوائج المؤمنین إلی السلاطین
- باب 85 النهی عن موادة الکفار و معاشرتهم و إطاعتهم و الدعاء لهم
- باب 86 الدخول فی بلاد المخالفین و الکفار و الکون معهم
- باب 87 التقیة و المداراة
- الآیات
- الأخبار
- «1»
- «2»
- «3»
- «4»
- «5»
- «6»
- «7»
- «8»
- «9»
- «10»
- «11»
- «12»
- «13»
- «14»
- «15»
- «16»
- «17»
- «18»
- «19»
- «20»
- «21»
- «22»
- «23»
- «24»
- «25»
- «26»
- «27»
- «28»
- «29»
- «30»
- «31»
- «32»
- «33»
- «34»
- «35»
- «36»
- «37»
- «38»
- «39»
- «40»
- «41»
- «42»
- «43»
- «44»
- «45»
- «46»
- «47»
- «48»
- «49»
- «50»
- «51»
- «52»
- «53»
- «54»
- «55»
- «56»
- «57»
- «58»
- «59»
- «60»
- «61»
- «62»
- «63»
- أقول
- «64»
- «65»
- «66»
- «67»
- «68»
- «69»
- «70»
- «71»
- «72»
- «73»
- «74»
- «75»
- «76»
- «77»
- «78»
- «79»
- «80»
- «81»
- بیان
- و أقول
- «82»
- تبیان
- أقول
- «83»
- تبیین
- «84»
- بیان
- «85»
- تبیان
- أقول
- «86»
- بیان
- «87»
- بیان
- «88»
- بیان
- «89»
- بیان
- «90»
- بیان
- «91»
- بیان
- «92»
- بیان
- «93»
- بیان
- «94»
- بیان
- «95»
- تبیان
- «96»
- بیان
- «97»
- بیان
- «98»
- بیان
- «99»
- بیان
- «100»
- إیضاح
- «101»
- بیان
- «102»
- بیان
- «103»
- بیان
- «104»
- بیان
- «105»
- بیان
- «106»
- تبیان
- «107»
- بیان
- «108»
- تبیین
- «109»
- بیان
- و أقول
- باب 88 من مشی إلی طعام لم یدع إلیه و من یجوز الأکل من بیته بغیر إذنه
- باب 89 الحث علی إجابة دعوة المؤمن و الحث علی الأکل من طعام أخیه
- باب 90 جودة الأکل فی منزل الأخ المؤمن
- باب 91 آداب الضیف و صاحب المنزل و من ینبغی ضیافته.
- باب 92 العرض علی أخیک
- باب 93 فضل إقراء الضیف و إکرامه
- باب 94 أن الرجل إذا دخل بلدة فهو ضیف علی إخوانه و حد الضیافة
- باب 95 آداب المجالس و المواضع التی ینبغی الجلوس فیها أو لا ینبغی و حد التواضع لمن یدخله
- باب 96 السنة فی الجلوس و أنواعه
- کلمة المصحّح
- فهرس ما فی هذا الجزء من الأبواب
و قال تعالی: وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً- إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً(1)
الأنعام: وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیَتِیمِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ حَتَّی یَبْلُغَ أَشُدَّهُ (2) الإسراء مثله (3).
الفجر: کَلَّا بَلْ لا تُکْرِمُونَ الْیَتِیمَ- وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ الْمِسْکِینِ (4)
الماعون: فَذلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ (5)
lt;meta info="- و إذ أخذنا میثاق بنی إسرائیل لا تعبدون إلا الله و بالوالدین إحسانا و ذی القربی و الیتامی و المساکین. - . بقره / 83 -
{و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محکم گرفتیم که: «جز خدا را نپرستید، و به پدر و مادر، و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان کنید.}
- و آتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی. - . بقره / 177 -
{و مال [خود] را با وجودِ دوست داشتنش، به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان و گدایان و در [راهِ آزاد کردن] بندگان بدهد.}
- و یسئلونک عن الیتامی قل إصلاح لهم خیر و إن تخالطوهم فإخوانکم و الله یعلم المفسد من المصلح و لو شاء الله لأعنتکم إن الله عزیز حکیم . - . بقره / 220 -
{و درباره یتیمان از تو می پرسند، بگو: به صلاح آنان کار کردن بهتر است، و اگر با آنان همزیستی کنید، برادران [دینی] شما هستند. و خدا تباهکار را از درستکار بازمی شناسد. و اگر خدا می خواست [در این باره] شما را به دشواری می انداخت. آری، خداوند توانا و حکیم است.} - و آتوا الیتامی أموالهم و لا تتبدلوا الخبیث بالطیب و لا تأکلوا أموالهم إلی أموالکم إنه کان حوبا کبیرا و إن خفتم ألا تقسطوا فی الیتامی فانکحوا ما طاب لکم من نساء. - . نساء / 2 - 3 -
{و اموال یتیمان را به آنان [باز] دهید، و [مالِ] پاک و [مرغوب آنان] را با [مال] ناپاک [خود] عوض نکنید و اموال آنان را همراه با اموال خود مخورید که این گناهی بزرگ است. و اگر در اجرای عدالت میان دختران یتیم بیمناکید، هر چه از زنان [دیگر] که شما را پسند افتاد، دو دو، سه سه، چهار چهار، به زنی گیرید.}
- و ابتلوا الیتامی حتی إذا بلغوا النکاح فإن آنستم منهم رشدا فادفعوا إلیهم أموالهم و لا تأکلوها إسرافا و بدارا أن یکبروا و من کان غنیا فلیستعفف و من کان فقیرا فلیأکل بالمعروف فإذا دفعتم إلیهم أموالهم فأشهدوا علیهم و کفی بالله حسیبا. - . نساء / 6 -
{و یتیمان را بیازمایید تا وقتی به [سنّ] زناشویی برسند پس اگر در ایشان رشد [فکری] یافتید، اموالشان را به آنان رد کنید، و آن را [از بیم آنکه مبادا] بزرگ شوند، به اسراف و شتاب مخورید و آن کس که توانگر است باید [از گرفتنِ اجرت سرپرستی] خودداری ورزد و هر کس تهیدست است باید مطابق عرف [از آن] بخورد پس هر گاه اموالشان را به آنان ردّ کردید بر ایشان گواه بگیرید، خداوند حسابرسی را کافی است.}
- و لیخش الذین لو ترکوا من خلفهم ذریه ضعافا خافوا علیهم فلیتقوا الله و لیقولوا قولا سدیدا- إن الذین یأکلون أموال الیتامی ظلما إنما یأکلون فی بطونهم نارا و سیصلون سعیرا. - . نساء / 9 - 10 -
{و آنان که اگر فرزندان ناتوانی از خود بر جای بگذارند بر [آینده] آنان بیم دارند، باید [از ستم بر یتیمان مردم نیز] بترسند. پس باید از خدا پروا دارند و سخنی [بجا و] درست گویند. در حقیقت، کسانی که اموال یتیمان را به ستم می خورند، جز این نیست که آتشی در شکم خود فرو می برند، و به زودی در آتشی فروزان درآیند.}
- و لا تقربوا مال الیتیم إلا بالتی هی أحسن حتی یبلغ أشده. - . انعام / 152 -
{و به مال یتیم جز به نحوی [هر چه نیکوتر] نزدیک مشوید، تا به حد رشد خود برسد} در سوره اسری مانند آن آمده. - . أسری / 34 -
- کلا بل لا تکرمون الیتیم- و لا تحاضون علی طعام المسکین. - . فجر / 17 - 18 -
{ولی نه، بلکه یتیم را نمی نوازید و بر خوراک [دادن] بینوا همدیگر را بر نمی انگیزید.}
- فذلک الذی یدع الیتیم. - . ماعون / 2 -
{این همان کس است که یتیم را به سختی می راند.}
**[ترجمه]
الأخبار
«1»
لی، [الأمالی للصدوق] الْعَطَّارُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ الْبَطَائِنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: مَنْ أَرَادَ أَنْ یُدْخِلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی رَحْمَتِهِ وَ یُسْکِنَهُ جَنَّتَهُ فَلْیُحْسِنْ خُلُقَهُ وَ لْیُعْطِ النَّصَفَهَ مِنْ نَفْسِهِ وَ لْیَرْحَمِ الْیَتِیمَ وَ لْیُعِنِ الضَّعِیفَ وَ لْیَتَوَاضَعْ لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُ (6).
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] الغضائری عن الصدوق: مثله (7).
**[ترجمه]امالی صدوق: امام صادق علیه السلام می فرمود: هر کس را خدای عزوجل خواهد در رحمت خود درآورد و به بهشت ببرد، باید خوش خو باشد، از خود انصاف دهد، به یتیم مهر ورزد، ناتوان را کمک دهد، و برای خدا که او را آفریده، تواضع کند. - . امالی صدوق: 234 -
امالی طوسی: بر اساس سندش، حدیتی مانند این را آورده است. - . امالی طوسی 2 : 46 -
**[ترجمه]
«2»
لی، [الأمالی للصدوق] الْعَطَّارُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنِ التَّفْلِیسِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله: مَرَّ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ بِقَبْرٍ یُعَذَّبُ صَاحِبُهُ ثُمَّ مَرَّ بِهِ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا هُوَ لَیْسَ یُعَذَّبُ فَقَالَ یَا رَبِّ مَرَرْتُ بِهَذَا الْقَبْرِ عَامَ أَوَّلَ فَکَانَ صَاحِبُهُ یُعَذَّبُ ثُمَّ مَرَرْتُ بِهِ الْعَامَ فَإِذَا هُوَ لَیْسَ یُعَذَّبُ فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ یَا رُوحَ اللَّهِ إِنَّهُ أَدْرَکَ لَهُ وَلَدٌ صَالِحٌ فَأَصْلَحَ طَرِیقاً وَ آوَی یَتِیماً فَغَفَرْتُ لَهُ بِمَا عَمِلَ ابْنُهُ (8).
**[ترجمه]امالی صدوق: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: عیسی بن مریم به قبری گذر کرد که صاحب آن عذاب می کشید و سال دیگر بر آن گذر کرد و عذاب نداشت، گفت: پروردگارا! من سال پیش بر این گور گذشتم و مرده اش در عذاب بود و امسال که گذر کردم عذاب نداشت؟ خدای عزوجل به او وحی کرد: ای روح الله! فرزند خوب او بالغ شد و راهی را اصلاح کرد و یتیمی را در پناه گرفت و به سبب آنچه فرزندش کرد، آمرزیده شد. - . امالی صدوق: 306 -
**[ترجمه]
«3»
فس، [تفسیر القمی] أَبِی عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ:
ص: 2