- اشارة
- اشارة
- [تتمة کتاب حرف العین]
- [تتمة أبواب الثلاثی الصحیح من حروف العین]
- کتاب الثلاثی المعتل من حرف العین
- [باب العین والهاء]
- باب العین والخاء
- باب العین والقاف
- باب العین والکاف
- باب العین والجیم
- [باب العین والشین من معتل العین]
- باب العین والضاد
- باب العین والصاد
- باب العین والسین
- باب العین والزای
- باب العین والطاء
- باب العین والدال
- باب العین والتاء
- باب العین والظاء
- أبواب العین والذال
- باب العین والثاء
- باب العین والراء
- باب العین واللام
- باب العین والنون
- باب العین والفاء
- باب العین والباء
- باب العین والمیم
- باب لفیف العین
- کتاب الرباعی من حرف العین
- اشارة
- [باب العین والحاء]
- [باب العین والهاء]
- باب العین والخاء من الرباعی
- باب العین والقاف
- [ع ق]
- قعضب
- قضعم
- [دعشق]
- قشعم
- عشرق
- قشعر
- قضعم
- [قلعم]
- عشنق
- عنقش
- قرشع
- [صقعر]
- [صرقع]
- عرقص
- قنصعر
- قرصع
- صقعل
- صلقع
- عسلق
- [عسقل]
- عسقد
- عسقف
- فقعس
- صقعب
- عبقص
- عسقب
- [قعمص - قعمس]
- صعفق
- [سعفق]
- قعسر
- سرقع
- عسقر
- عقرس
- قرعس
- عنسق
- عنقس
- قعنس
- قنعس
- [عقبس - عقبل]
- قنْزع
- عنقز
- قعفز
- عقفز
- [زعفق]
- عنزق
- زبعق
- [زعبق]
- قلعط
- قعطل
- قعطر
- قعط
- قمعط
- [عرقط]
- [قطعر]
- قعطب
- [بعقط]
- عندق
- [عنقد]
- [قردع]
- [درقع]
- قمعد
- [عرقد]
- دعلق
- درقع
- [قذعل]
- [عذلق]
- ذعلق
- قذعل
- قذعر
- قنذع
- [قرثع]
- قعثر
- [قعثل]
- [قمعث]
- [قنعث]
- [قعثب]
- [عرقل]
- عرقب
- [قرعب]
- عقرب
- برقع
- [عرقل]
- فرقع
- [عفقر]
- [عبقر]
- [عنقر]
- [قفعل]
- عفلق
- [قلفع]
- [علقم]
- عملق - قمعل - قلعم
- [قعبل]
- [بلقع - عقبل]
- [بلعق]
- قنفع
- [عنفق]
- [قعنب]
- [قنعب]
- [قنبع]
- [دعفق]
- [عرقل]
- [عنقر]
- [ع ق]
- باب العین والکاف
- [ع ک]
- عکرش
- [عکبش]
- [عضنک]
- [صعلک]
- [عکمص]
- [عکنکع]
- علکس
- [عرکس]
- [کرسع]
- [عسکر]
- [عکمس]
- [کعسم - کسعم]
- دعکس
- [عکَلط]
- [علکد]
- [دلعک]
- [کنعد]
- [کعدب]
- [کعتر]
- [کرتع]
- [کثعم]
- کعثب
- [کبعث]
- [عثکل]
- [کعبر]
- برکع
- عکبر
- [عکفر]
- [کعنب]
- [بعکن]
- [عبنک]
- [دعکن]
- [عنکث]
- [علکد]
- [کنعر]
- [عفکل]
- [عکرم]
- [بعلبک]
- بلعک - دلعک
- [کنعر]
- [علکم]
- [عنکب]
- [کعدب]
- [دعکر]
- [کعظل]
- [کعثل]
- علکز
- [کعظل]
- [دبعک]
- [عکرد]
- [ع ک]
- باب العین والجیم
- [ع ج]
- [ضرجع]
- [ضمعج]
- [عفضج]
- [عجمض]
- [ضجعم]
- [شرجع]
- [جرشع]
- [شرجع]
- جعشم
- [شجعم]
- [عفشج]
- [عنجش]
- [عجلط]
- [عسلج]
- [عسجر]
- [عجنس]
- [عسنج]
- [عسجد]
- [دعسج]
- [جعمس]
- [عجلز]
- [جندع]
- [عنجد]
- [دعلج]
- [جعدل]
- [جلعد - عجلد]
- [عجرد]
- [عرجد]
- [جعدب]
- [جمعر]
- عجرم
- [جنعظ]
- [جعظر]
- [عذلج]
- [عثجل]
- جعثن
- [جعثم]
- [عثنج]
- [ثعجر]
- [عرجل]
- [عثجج]
- [عرجن]
- رجعن
- [عنجر]
- [ثنجر]
- [جلعم]
- [جعفر]
- [عجرف]
- [عرفج]
- جعبر
- [عربج]
- [عنبج]
- [عفنج]
- [عنجف]
- [جعفل]
- [علجم]
- [جمعل]
- [جذعم]
- جلعب
- [علجن]
- [عملج]
- [عسلج]
- [عفنج]
- [زعبج]
- [علجن]
- [جعفل]
- [ع ج]
- باب العین والشین
- باب العین والضاد
- باب العین والصاد
- باب العین والسین
- أبواب العین والزای
- باب العین والطاء
- باب العین والدال
- باب العین والتاء
- أبواب العین والظاء
- أبواب العین والذال
- باب العین والثاء
- باب العین والراء وما بعدها من الحروف
- باب خماسی حرف العین
- [کتاب حرف الحاء]
- اشارة
- أبواب مضاعف الحاء
- المنهج العام لکتاب تهذیب اللغة
- فهرست الابواب اللغویة للجزء الثالث من تهذیب اللغة
تهذیب اللغه المجلد 3
اشارة
سرشناسه : ازهری، محمدبن احمد، ق 370 - 282
عنوان و نام پدیدآور : تهذیب اللغه/ ابی منصور محمدبن احمد الازهری؛ علّق علیها عمر سلامی، عبدالکریم حامد
مشخصات نشر : بیروت : دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الأولی، 1421ه = 2001م.
مشخصات ظاهری : 15 ج
موضوع : واژه نامه ها Dictionaries
موضوع : زبان عربی -- فقه اللغه عربی
موضوع : زبان عربی -- واژه نامه ها
توضیح : «تهذیب اللغة» اثر ابومنصور محمد بن احمد ازهری از علمای ادب عرب و زبان شناس قرن چهارم هجری است که در موضوع لغت به زبان عربی در 15 جلد منتشر شده است. گردآوری لغاتی که مؤلف خود مستقیما از عرب بادیه نشین شنیده و نیز تصحیح و تهذیب کلماتی که در ثبت و ضبط قرائت و کتابتشان خطا و تصحیف رخ داده انگیزه مولف از نگارش کتاب بوده است. بر همین اساس کتابش را به تهذیب اللغه نامگذاری کرده است.
نویسنده در جلد اول بعد از مقدماتی وارد متن کتاب می شود و الفاظ را از حروف حلقی شروع کرده و با حروف لبی و حروف بدون جایگاه (جوف) در جلد آخر به پایان می برد. ترتیب کتاب بر اساس حروف چنین است: (ع ح ه خ غ- ق ک- جش ض- صس ز- ط د ت- ظ ذ ث- ر ل ن- ف ب م- و ا ی). وی بعد از هر حرف ابتداء مضاعف آن حرف را یعنی واژه هایی که دو حرف از حروف آن مشابه باشد را ذکر می کند. سپس ابواب ثلاثی صحیح و در ادامه ثلاثی معتل و در مرحله بعد ابواب لفیف و در پایان ابواب رباعی را متذکر می شود.
مؤلف در این کتاب از شیوه اشتقاقی خلیل بهره برده و آن را از نظر نوع چینش و نظام کلمات مانند «العین» خلیل مرتب نموده است؛ یعنی بر حسب ترتیب ابجد و الفبایی نیست؛ بلکه تحت تاثیر آواشناسی زبان سنسکریت، با توجه به حروف اصلی کلمه و بر طبق مخارج حروف و با محوریت حروف حلقی مرتب کرده است، و به بیرونی ترین آنها یعنی واژه های لبی ختم می گردد. او گونه های مختلف یک ماده را استخراج و الفاظ مستعمل و مهمل آن را جدا و معانی هر یک از مستعملات آن را بیان کرده است.
ص: 1