در این اصطلاحات، فرقی بین اصالت الوجود و اصالت الماهیت هم نیست.

این معنا، بعد از معنای اول، در حکمت کثیراً مّا به کار برده می شود.

معنای سوم: ماهیت به معنای عام

معنای سوم و چهارم، در لسان اصولیین به کار رفته است. نه این که اصولیین ماهیت به معنای اول و دوم را به کار نمی برند، معنای اول و دوم را هم به کار می برند، اما اصولیین ماهیت را به یک معنایی به کار می برند که در حکمت نبوده، و آن «ماهیت به معنای عام» است.

معنا و اقسام آن

برای این که این معنای سوم را توضیح بدهم، باید مقدمتاً اشاره کنم به معنای «معنا» و «مفهوم».

ما در مباحث گذشته عرض کردیم تمامیِ الفاظی که دارای وضع هستند، یا اسم هستند یا علامت هستند. «اسم است» یعنی نام قرارگرفته برای اشیاء، مثل انسان و کتاب و زید و ضرب و غیر ذلک، اینها الفاظی هستند که اسم هستند برای شیئی از اشیاء. در مقابل، الفاظی داریم که اسم برای شیئی نیستند، مثل مِن، إلی، هو، انت، هذا، الذی، و امثال اینها، اینها علامت هستند.

الفاظی که اسم هستند، مسمّی دارند. به این مسمی، اصطلاحاً «معنا» می گوییم. مثلاً لفظ «انسان» اسم است برای شیئی، به آن شیء، مسمی یا معنای انسان می گوییم. این که «آن مسمی چیست؟» را در بحث های بعدی می رسیم.

معنا، از دو قسم خارج نیست: خاص و عام. به جای این که وارد تعریف بشوم، در ضمن مثال توضیح می دهیم؛ قم، زید، هیمالایا، اسمی است که معنایش خاص است. و انسان و شجر و حجر، اسمی است که معنایش عام است.

ص: 3