- مشخصات کتاب
- اشاره
- فهرست
- مقدمه
- حسن بن محمد قمی (تاریخ نگار قم) / محمد اصغری‌نژاد
- شیخ عزیزالله علیمرادیان (شمع فروزان) / مسیب کیانی نهاوندی
- حاج شیخ علی قاضی زاهدی (دانشور پرتلاش) / غلامرضا گلی‌زواره
- شیخ یوسف نجفی جیلانی-مؤلف طومار عفت- (قامت غیرت) / محمدتقی ادهم‌نژاد
- سید محمد تقی رودباری (زلال پارسایی) / محمدتقی ادهم‌نژاد
- حاج شیخ غلامحسین شرعی (شیدای خدمت) / حبیب اللّه سلمانی آرانی
- میرزا علی محدّث‌زاده (حدیث اخلاق) / محمدتقی ادهم‌نژاد
- سید احمد حسینی طالقانی (فروغ شجاعت) / غلامرضا گلی‌زواره
- حاج میرزا مهدی بروجردی (کارگزار زاهد) / علی‌رضا پناهی تلخستانی
- سید ریحان اللّه کشفی بروجردی (عطر شهود) / علی احمدی‌خواه
- حسین بن احمد بن ادریس اشعری قمی (مبلّغ قرآن و عترت) / حسن شاکر آرانی
- شیخ منصور انصاری دزفولی (عالم روشن ضمیر) / مهدی سلطانی رنانی
- فهرست تفصیلی
ص:247
دانشمند خیرخواه دولت و ملّت افتتاح شد... ان شاءاللّه من بعد آنچه راجع به قوانین عامه و معدلت تامه است، در این دارالعداله مبارکه مذاکره و اقدام خواهد گردید.
احقرالدّاعی شیخ فضل اللّه نوری، احقر ابوالقاسم الحسینی، احقرالعبد ریحان اللّه الموسوی».(1)
4. مشروطه دوم
اشاره
مرحوم سید ریحان اللّه پس از گذشت حدود 3 - 4 ماه از تلگراف گفته شده، در صفر 1327 ق. از حیث نظری و عملی، به حمایت جدّی از مشروطه می پردازد. به رغم تتبع بسیار، علّت این تغییر موضع را در آن فاصله کوتاه به دست نیاوردیم.
حمایت نظری از مشروطه
فتوای مرحوم سید ریحان اللّه بروجردی در دفاع از مشروطه، شبیه فتاوای دیگر عالمان مشروطه خواه است؛ البته بر اساس معنایی که از مشروطه می کردند، یعنی: تعیین حدود و ثغور امور، بسط عدل و قبض ظلم، تعیین حقوق و حفظ نفوس. فتوای آن بزرگوار هم ناظر به همین خواست عالمان مشروطه خواه است:
استفتا از سید ریحان اللّه مدّظله
«حجهالاسلاما!(2) به شرف عرض مستطاب عالی می رساند: جمعی از ما مردم مقلّد حضرت آقایان حجج اسلام عتبات عالیات هستیم و جمعی
1- ظهیرالدوله، خاطرات و اسناد، ص 401؛ محمد ترکمان، رسائل، اعلامیه ها، مکتوبات و روزنامه شیخ فضل اللّه نوری، ج 1، ص 165.
2- حجهالاسلام در آن زمان، به جای آیهاللّه و آیهاللّه العظمی در این زمان گفته می شد.