- مشخصات کتاب
- فهرست
- مقدمه
- تعریف
- جایگاه خمس
- خمس در قرآن
- خمس در روایات
- برخی از روایات اهل سنت
- حکم خمس در مذاهب اربعه
- برخی از روایات مکتب اهل البيت عليهم السلام
- آثار و برکات خمس در روایات
- عواقب نپرداختن خمس در روایات
- روایات باب تحلیل
- پاسخ آیت اللّه مکارم به أدله تحلیل
- تحصل مما ذكرنا
- حکم خمس و مالیات
- پیشینه أخذ مالیات در اسلام
- مالیات جایگزین خمس نیست
- فصل اول: حکم خمس و مسائل سال خمسی
- مبحث :اول حکم خمس
- مبحث دوم: اشتراط قصد قربت در خمس
- مبحث سوم: سال خمسی
- اشارة
- ضرورت داشتن سال خمسی (در ارباح مکاسب)
- ضرورت داشتن سال خمسی در دیگر اموال (غیر ارباح مکاسب)
- ابتدای سال خمسی
- اشارة
- الف. افراد شاغل
- اشاره
- حقوق بگیر
- پرداخت اجرت به صورت مدت دار (چک)
- سال خمسی نسبت به دورهی آموزشی کارمندان
- کاسب و تاجر
- تولیدی ها و ساخت و سازها
- کشاورز و باغ دار
- عدم تغییر سال خمسی با تغییر زمان برداشت در سالهای دیگر
- جواز تغییر سال خمسی به تاریخ حصول اولین درآمد در سال جدید
- ملاحظه نصاب زکات بعد از محاسبه خمس در صورت تعلق هر دو
- دامدار
- ب. افراد غیر شاغل
- انتهای سال خمسی
- تغییر سال خمسی
- خلل به سال خمسی
- کسانی که مدتها حساب سال نداشته اند
- پاسخ اجمالی:
- پاسخ تفصیلی:
- ب. اگر آن اموال را با مال مخمس یا در حکم مخمس (مثل ارث) تهیه کرده
- ج. اگر آن اموال را با پول سالگشت شده خریداری کرده
- د. اگر این اموال با ترکیبی از موارد فوق (موارد الف، ب، ج) تهیه شده
- ه. اگر معلوم نباشد این اموال را با چه مالی تهیه کرده
- سال خمسی در همان زمان مصالحه؟
- محاسبه ضروریات زندگی در مصالحه
- کسانی که سال خمسی داشته اند ولی مدتی رها کرده اند
- کسانی که خودشان تاریخی دلخواهی انتخاب کرده اند
- فراموشی سال خمسی
- مسائل مختلفی در عدم پرداخت خمس در انتهای سال خمسی
- حکم خرید مالی که خمس آن پرداخت نشده
- حكم جدا کردن خمس و تصرف در باقی مال
- جداسازی خمس از همان مال متعلق خمس
- تصرف در خمس جدا شده
- حكم مصرف وجوهات شرعیه توسط واسطه
- تلف شدن مبلغ خمس در دست واسطه
- به ذمه گرفتن خمس توسط بدهکار و تصرف در مال
- اجازه حاکم شرع در انتقال خمس به ذمه
- احکام دست گردان
- احکام مصالحه
- قاعده ربع (پرداخت خمس پارسال از درآمد سال جدید)
- استفاده از مال غیر و مسئله خمس
- تصرف زن و بچه در اموال متعلق خمس (آیت اللّه مکارم)
- حكم شراکت با کسی که اهل خمس نیست
- تصرف وکیل در مالی که به آن خمس تعلق گرفته است
- فصل دوم: اموالی که خمس ندارد
- اشاره
- مبحث اول: درآمدهای غیر کسبی
- اشاره
- بیان اجمالی حکم خمس درآمد غیر کسبی
- إرثيه
- بررسی شرایط خمس نداشتن ارث و احکام هر یک
- مسائل متفرقه در خمس ارث
- 1- حكم خمس ترقی قیمت ارثیه
- تبدیل مال موروثی
- 2- حکم نمائات ارثیه
- 3- حكم خمس ارثیه از میت مجنون و یا صبی
- 4- حکم خمس مطالبات میت
- 5- جواز پرداخت خمس اموال میت بدون اذن سایر ورثه
- 6- وجوب تقدم پرداخت خمس و زکات از مال میت یا قرضهای او
- 7- فتوای کدام مرجع ملاک پرداخت خمس ارثیه؟
- حکم این فرض در صورتی که مرجع ورثه مختلف باشند
- 8- حكم خمس ما ملک بالوصيه
- مهریه
- عوض طلاق خلع
- خمس پولی که پدر عروس از داماد گرفته
- خمس افزایش قیمت مهریه
- حکم خمس تورم در مهریه ای که پول بوده
- پرداخت مهریه به جهت فرار از خمس
- ديه
- درآمد حاصل از فروش خون یا اعضای بدن
- هدیه
- حکم خمس پاداش کارگران و کارمندان
- حكم خمس هبه مشروطه به عدم انتقال ملکیت
- حکم خمس ترقی قیمت هدیه
- حکم ترقی قیمت منزلی که با پول هدیه تهیه شده
- حکم خمس نمائات هدیه
- احکام خمس هدیه مرتبط با (واهب
- 1. حكم هديه دادن مالی که به آن خمس تعلق گرفته
- 2. حکم هدیه به قصد فرار از خمس
- 3. حکم رجوع از هبه و وجوب خمس
- 4. عدم اقباض هبه توسط واهب و حکم خمس
- بررسی خمس مصادیقی از اموال (مرتبط با هدیه)
- وجوهات شرعی
- حكم فروض متصور در شک در خمس امام) خامنه (ای
- مبحث :دوم مؤونه
- اشاره
- تعریف مؤونه
- اقسام مؤونه
- 1. مخارج تحصیل درآمد
- 2. مخارج و هزینه های زندگی
- بیان اجمالی جزئیات این مخارج
- طرح کلی شرایط خمس نداشتن مخارج زندگی
- توضیح هر کدام از شرایط:
- 1. مورد نیاز بودن
- 2. متعارف و در حد شأن فرد و خانواده
- 3. مصداق اسراف و تبذیر و سایر مصارف حرام نبودن
- 4. مصرف آن تا انتهای سال
- حکم خمس کالاهای مصرفی
- ملاک قیمت گذاری کالاهای مصرفی
- ملاک قیمت در اجناس دولتی
- الف) ما به التفاوت توسط دولت پرداخت می شود:
- ب) جنس اساسا ارزان عرضه می شود:
- حکم در معرض استفاده بودن
- استفاده از تعدادی از اشیاء دورهای یا اشیاء دارای قطعات
- وسایل ایمنی و امدادی
- داروی اضافی
- حکم استفاده صوری برای فرار از خمس
- بررسی چند مسئله مرتبط با مصادیق موونه
- عدم سکونت در منزل به جهت شرایط زندگی و کار
- تامین منزل برای آینده فرزندان
- خمس منزلی که به جهت تأمین قیمت خرید آن، اجاره یا رهن داده شده
- تهیه تدریجی مسکن
- پس انداز برای تهیه مسکن
- معاملات سلف منزل یا خودرو
- حكم سلف باطل
- حكم مبالغ ثبت نامی خودرو
- شهریه تحصیل فرزندان یا سرویس مدارس
- اجاره های پرداختی برای سال بعد (جهت سکونت)
- مبالغ پرداختی جهت خدمات مختلف بعد از سال
- خمس پول واریزی جهت حج یا عمره
- واریزی تکمیلی سفر حج
- ثبت نام حج با پول مخمس یا در حکم مخمس
- پرداخت خمس و سلب استطاعت حج
- جهیزیه
- سیسمونی
- أداء دیون سالهای قبل و صدق عنوان موونه
- أداء اقساط سالهای آینده و صدق عنوان موونه
- پرداخت خمس دستگردان شده و صدق موونه
- حکم شک در بودن شرایط مؤونه در یک مال
- خروج از مؤونه
- فروش مؤونه
- معاوضه مؤونه
- نماءات موونه
- فصل سوم: اموالی که خمس دارد (مازاد بر موونه)
- اشاره
- مبحث اول: سرمایه و ابزار کار
- تعریف سرمایه و ابزار کار
- حکم خمس سرمایه در گردش (و حکم سرمایه اساسی)
- ملاک محاسبه قیمت در خمس سرمایه
- حکم محاسبه خمس بر اساس طلا و ارز
- ترقی قیمت سرمایه (مال التجارة)
- خمس سود سرمایه در صورت اقالۀ معامله
- حكم خمس نماءات سرمایه در گردش
- حکم خمس سهام بورس
- خمس سهام عدالت
- حکم خمس ارز دیجیتال
- حكم خمس مکان کسب و ابزار کار
- بررسی مسائلی مرتبط با خمس مکان کسب
- مبحث دوم: غیر سرمایه
- 1. حكم خمس پس انداز
- پس انداز پول به جهت تهیه ضروریات زندگی
- پس انداز درآمد از روی قناعت
- تبدیل پس انداز مخمّس به کالا جهت حفظ مالیت و ارزش آن
- صرف درآمد در خرجی زندگی و باقی گذاشتن مال مخمس
- مخلوط شدن مال مخمس با درآمد و جدا کردن آنها با نیت
- باقی ماندن حقوق و اجرت تا سال خمسی
- حقوق بازنشستگی
- دریافت حقوق قبل از سال خمسی و نیازهای احتمالی ماه جاری
- پیش دریافت اجرت یا اجاره و پس انداز آن تا سال خمسی
- 2. حكم خمس وام
- 3. حكم خمس مطالبات
- 1. حكم خمس پس انداز
- فصل چهارم: قاعدۀ کسر و جبر
- اشاره
- مبحث اول: قاعده کسر (نحوه محاسبه بدهکاری ها در خمس)
- توضیح اجمالی قاعده کسر
- شرایط اعمال قاعده کسر
- توجه به نکاتی مهم در اجراء قاعده کسر
- حکم کسر بدهی در مشاغلی که ربحش در سالهای بعد است
- حکم مال معاف شده از خمس در صورت اداء بدهی
- ملاک کسر در مال قرضی (طلا) که افزایش قیمت داشته
- بررسی شمول قاعده کسر نسبت به برخی تعهدات و بدهی ها
- الف) حکم بدهیهای غیر موونه
- ب) حکم بدهی بابت کفاره نذر، عهد و قسم
- ج) حکم بدهکاری بابت اسباب ضمان (خسارات اتلافات دیه و ...)
- د) حکم دین ناشی از قرارداد ضمانت صحیح شرعی
- ه) حكم تعهد مالی ناشی از شروط ضمن عقد
- حكم وجه التزام
- و) حكم مالیات و جرائم قانونی
- ز) حکم بدهکاری بابت دستگردان و مصالحه
- ح) حکم تورم
- ط) حکم تعهد ناشی از تأخیر دین (ربای جاهلی)
- مبحث دوم: قاعده جبر
- توضیح اجمالی قاعده جبر
- موارد قاعده جبر و شرایط هر یک
- الف) جبران مال مخمس یا در حکم مخمس صرف شده ه در موونه
- ب) جبران ضرر، خسارت و استهلاک در سرمایه (مخمس یا در حکم مخمس)
- فصل پنجم: دیگر اموالی که خمس دارد
احکام خمس
مشخصات کتاب
آستان قدس رضوی
معاونت تبلیغات اسلامی
اداره پاسخگویی به سوالات دینی
احکام خمس
گردآوری و ارزیابی: حجج اسلام خادم الخمسه، شریعتی، موسوی
بایگی، ملوندی، عنایتی، برسلان
در این نسخه تنها نظر چهار تن از فقها آمده است و مطالب کم کاربردتر نیز حذف شده است؛
(آخرین ویرایش: اسفندماه 1401)
فصل پنجم و ششم (مصرف خمس) انشاللّه در نسخه های آتی تکمیل خواهد شد.
ص: 1