بی خبر است.زاهد ظاهرپرست از حال ما آگاه نیست در حق ما هرچه گوید جای هیچ اکراه نیستچنانچه پیداست، حافظ زاهد را به عنوان راهبر نمی پذیرد، معشوق حافظ از خاک بوجود آمده، ولی به آن دلبستگی ندارد و به عبارتی رنگی از تعلق بر خویش ندارد.غلام همت آنم که زیر چرخ کبود ز هر چه رنگ تعلق پذیرد آزاد استپس محبوب حافظ باید انسان کامل باشد، استاد مطهری، رحمهالله علیه، در شرح انسان کامل می گوید:«انسان، مانند بسیاری از چیزهای دیگر کامل و غیرکامل دارد و شناخت انسان کامل و انسان نمونه از دیدگاه اسلام، از آن نظر برای ما اهمیت دارد که اگر بخواهیم یک مسلمان کامل باشیم، باید بدانیم که انسان کامل چگونه است و سیمای معنوی انسان کامل چه مشخصاتی دارد، تا در پرتو این شناخت بتوانیم خود و جامعه خود را آنگونه بسازیم. انسان کامل در اسلام یک انسان ایده آل و ذهنی نیست، بلکه وجود عینی دارد».استاد مطهری، پیغمبر اکرم، صلّی اللَّه علیه و آله، را به عنوان یک نمونه انسان کامل و بعد از ایشان حضرت امام علی، علیه السلام، را به عنوان نمونه دیگر معرفی می نماید.استاد ادامه می دهد:«عقل، عشق، محبت، عدالت، خدمت و آزادی از انواع ارزشهای انسانی هستند، حال کدام انسان، انسان کامل است، او که فقط عابد محض است؟ یا عاشق محض؟ عادل محض؟ و... نه هیچکدام، انسان کامل نیست، انسان کامل انسانی است که همه این ارزشها، [درحد اعلی] و [هماهنگ با یکدیگر] در او رشد کرده باشد و علی، علیه السلام، چنین انسانی است». [3] .
انسان کامل در شعر حافظ
استاد مطهری در کتاب آیینه جام، ابیاتی را تحت عنوان انسان کامل در شعر حافظ گردآوری نموده