رویکرد عقلی بر ضرورت وجود امام (قاعده لطف)
مشخصات کتاب
نویسنده: رحیم لطیفی ناشر: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود
مقدمه
اصل امامت، باور همگانی مسلمانان بوده و هست، دلایل نقلی، عقلی، جامعه شناختی و... پشتوانه ی این باور می باشد با ره آورد بیشتر این ادله، اثبات امامی است که: دارای ملکه ی عصمت و معرفی شده از جانب خدا باشد؛ از آنجا که مشرب عقل مورد تأیید شرع و مقبول همگان است، این نوشتار به طرح و ارزیابی دلایلی عقلی اثبات امامت می پردازد.
قاعده لطف و امامت
از آن جا که خردورزی، در پیدایش و استمرار عقیده، سهم بسزایی دارد و چه بسا ترزیق یک باور از راه تقلید و یا اکراه ممکن نباشد، اهمّیّت کنکاش از ریشه های امام باوری، آشکار می شود. دانشمندان زیادی، هر کدام، بر پایه ی تخصّصی که دارند، دلایلی آورده اند تا ثابت کنند که انسان و جامعه ی انسانی، همواره، نیازمند پیشوای الهی است. [1] .این نوشتار در حد توان، به طرح، توضیح و بررسی برخی از آن دلایل می پردازد.آن دلایل. این چنین اند:1- برهان لطف؛ 2- برهان عنایت؛ 3- قاعده ی امکان اشرف، 4- برهان علم حضوری؛ 5- قاعده ی حُسن و قبح عقلی؛ 6- احتیاج درونی؛ 7- لازمه ی حرکت و کمال؛ 8- اقتضای برهان نظم؛ 9- جداناپذیری شریعت از رهبری الهی؛ 10- اهداف عالی حکومت اسلامی؛ 11- قلمرو حکومت اسلامی.
قاعده لطف
یکی از اصول و قواعد مهم در کلام عدلیّه «قاعده ی لطف» است که پس از قاعده ی «حُسن و قبح عقلی» از بنیادی ترین قواعد کلامی به شمار می رود؛ زیرا، مسائل اعتقادی زیادی مُستند به این قاعده هستند. وجوب تکلیف، بعثت، امامت، عصمت رهبران الهی،... از این قبیل است.کاربرد این قاعده، منحصر در مباحث کلامی نیست، بلکه دامنه ی آن، مباحثی از علم اصول مانند حجیّت اجماع [2] را در نور دیده و به علم فقه هم مانند مباحث امر به معروف و نهی از منکر [3] نفوذ کرده است.نیز قاعده ی لطف، فقط، مورد توّجه دانشمندان، شیعی نیست، بلکه دانشمندان معتزلی، آن را پذیرفته [4] و بر آن، اقامه ی برهان کرده اند و دانشمندان اشاعره به آن توجّه وافری مبذول داشته اند. [5] .این قاعده، صرفاً، در میان اندیشه مندان مسلمان مطرح نبوده، بلکه پیش از آن،