فرقه سازي استعمارگران

مشخصات كتاب

مؤلف: مريم رفيعي

مجله زمانه / چاپ دوم / سال ششم / شماره 61 / مهر 1386

برگرفته از:

مقدمه

با توجه به قدرت نفوذ و تأثيرگذاري استعمارگران، بايد نيازمندي هاي آنان را به عنوان متغيري اساسي در رشد و گسترش فرقه هاي همسو با منافع آنان، نظير بابيگري و بهائيگري، در نظر گرفت. به بيان ديگر، تشخيص جايگاه اين فرقه ها نيازمند توجه به كاركرد آنان براي قدرت هاي استعماري مي باشد. در مقاله ي زير، ضمن معرفي اجمالي فرقه هاي ياد شده، اهداف استعمارگران در تقويت اين فرقه ها و بهره گيري از آن ها بررسي شده است. از ويژگي ها و خصوصيات بارز مسلك بابيت (و بهائيت منشعب از آن)، تقسيم مداوم آن به فرقه ها، دسته بندي ها و انشعابات جديد است. بگذريم از اينكه خود «بابيت»، در اصل، يكي از انشعاباتي بود كه در گروه شيخيه و در ميان پيروان شيخ احمد احسائي و سيد كاظم رشتي، رخ داد و رويارويي هاي بسياري را با شاخه هاي ديگر اين گروه (به رهبري حاج محمد كريم خان كرماني و ميرزا شفيع تبريزي و... در كرمان و تبريز و ديگر شهرهاي ايران) به دنبال آورد. عده اي از پژوهشگران معتقدند كه جريان باب و بهاء، طي تاريخ خود، «مانند يك بمب خوشه اي فرهنگي» در بين مسلمانان عمل كرده، كه تعبير جالب و درخور دقتي است. در بررسي سير تحولات تدريجي دو فرقه ي بابيت و بهائيت، مشاهده مي شود كه پس از مرگ ميرزا علي محمد شيرازي «باب»، مؤسس فرقه ي بابيت، اختلافات و تفرقه هاي فراواني به وجود آمد و فرقه هاي متعددي ساخته شد. اين فرقه سازي، اگر چه نتوانست به انهدام فرهنگ مسلط شيعي و از بين بردن انسجام جامعه ي اسلامي در كشور ما بيانجامد،