آرشیو دروس لاهیجی استاد محمد حسین حشمت پور 95-94

موضوع: وجه تعبیر به صانع بجای واجب الوجود

کتاب شوارق مشتمل بر شش مقصد است. دومقصدش که مربوط به امورعامه والهیات بالمعنی الاعم است بیان شد. چهار مقصد دیگر مربوط به الهیات بالمعنی الاخص است که لاهیجی فقط مقصد سوم را شرح کرده است ومقصد چهار وپنج که مربوط به نبوت وامامت است شرح نگردیده که اگرشرح می شد یکی از بهترین کتاب ها در زمینه کلام اسلامی بادیدگاه امامیه بود. (البته برخی ظاهرا تصمیم دارند که کار لاهیجی را به پایان برساند، اما روشن است که باشرح لاهیجی فرق خواهد داشت.)

بحث های مطرح درمقصد سوم: درمقصد سوم بطور کلی سه بحث مطرح است؛ یکی بحث در اثبات صانع، دیگر بحث دربیان صفات وسومی بحث درآثار وافعال الهی.

سوال: چرا از حق تعالی به واجب والوجود نکهرده تعبیر به صانع کرده؟

جواب لاهیجی: همه ادله ی که برای اثبات حق تعالی اقامه می شود براهین انی است که ازطریق معلول ومصنوعات وجود علت وصانع اثبات می شود، نه براهین لمّی که اثبات معلول از راه علت است؛ چراکه حق تعالی علت ندارد به همین خاطر که براهین از طریق مصنوعات است تعبیر به صانع شده است.

فرق برهان لمّی وإنّی: برهان چه لمّی باشد چه إنّی حدّ وسط واسطه اثبات اکبر برای اصغراست، اما دربرهان لمّی حدّ وسط که واسطه اثبات اکبر برای اصغر است واسطه ثبوت اکبر برای اصغر وبعبارت دیگر علت اکبر هم است ولی دربرهان انّی حد وسط واسطه ثبوت اکبر برای اصغر ویا علت اکبر نیست، بلکه معلول اکبر است. به همین جهت براهین اثبات صانع انّی است نه لمّی چرا که واسطه های که حق تعالی را اثبات می کنند معلول حق تعالی اند نه علت حق تعالی.

ص: 1