تعالى خلقت شده و در بعضى [از] آنها تعبير شده كه از نور عظمت (اللَّه) تعالى خلقت يافته و در بعضى ديگر تعبير شده كه از نور (اللَّه) خلقت شده است. و مراد از نور به طور قطع، اين نور محسوس ظاهرى نيست؛ چه صرف نظر از آن كه اين نور، داراى وجود ضعيف و امر عرضى است، مناسب مقام خداوند متعال نيست و قهراً مراد از تعبيرات و اضافات مذكوره، تنزيه ارواح مقدّسه آن ذوات از نقايص و اضافات تشريفيّه و قُرب معنوى و مكانتى آنهاست به ساحت قدس ربوبى - سبحانه و تعالى - و اَبدان شريفه آنها از طينت واحد كه در احاديث تعبير شده به طينت علّييّن تكوّن يافته و به ارواح مقدّسه آنان عجين گشته است.

ج 2 - از جواب قبل، معلوم شد كه فرق بين آن ذوات مقدّسه با ساير انسانها، عظمت ارواح و شدّت طهارت طينت و قرب معنوى آنها به خداوند متعال مى باشد والّا چنان كه در قرآن شريف مى فرمايد: «إنَّما أنا بَشَرٌ مِثلُكُم».(1)

ج 3 - به تعليم خداوند متعال، حضرت ختمى مرتبت و ائمّه هدى - عليهم صلوات اللَّه - داراى علم ما كان و علم ما هو كائن إلى يوم القيامه هستند و نيز خداوند متعال، تنزيل و تأويل آنچه به او وحى فرموده كه تمام عالم اكبر و كتاب آفاقى واَنْفسى منطوى در اوست، تعليم فرموده و از آن حضرت به اوصياى او - عليهم صلوات اللَّه - رسيده [است ]و مراد از علم غيبى كه در آيات مقدّسه از غير حق تعالى سلب شده و نيز بر حَسَب بعضى روايات از ائمّه عليهم السلام سلب شده، علم ذاتى است كه اختصاص به ذات مقدّس ربوبى دارد و علوم ساير موجودات به اعطاى او - تعالى و تقدّس - مى باشد.

ج 4 - به اذن و عنايت و تعليم خداوند متعال، حلّ مشكلات مى نموده اند و گاهى بر حَسَب مصالح وقت در جواب بعضى سؤالها تأخير نموده اند، و حاصل آن كه از خود، چيزى نداشته و تمام كمالات به آنان از طرف خداوند متعال اعطا شده [است] و برهان بر آن كه كمالاتشان ذاتى نيست؛ چون ممكن الوجود، كمالاتش در حدّ امكان است، بايد افاضه كمال از حقّ متعال - جلّ و علا - به آنها بشود.

ص: 142