- مشخصات کتاب
- اشاره
- گفتاری از مترجم
- ترجمۀ مقدّمۀ آقای علی اکبر غفّاری مصحّح محترم کتاب المحجّة البیضاء
- مقدّمۀ مؤلف
- کتاب علم
- اشاره
- باب اوّل:در فضیلت علم و فرا گرفتن و یاد دادن آن،با ذکر شواهد نقلی و عقلی
- باب دوّم
- باب سوّم: در آنچه عامّه آن را از علوم ستوده می شمارند و از این علوم نیست
- باب چهارم :سبب رو آوردن مردم به مناظره و شرائط و آداب و آفات آن
- باب پنجم: وظایف معلّم و دانشجو
- امّا دانشجو:آداب و وظایف او بسیار است که در نه قسمت خلاصه
- اشاره
- 1- دانشآموز مقدّم بر هر چیز باید نفس خویش را از خویهای زشت و صفات نکوهیده پاکیزه سازد،
- 2-علاقه و وابستگی خود را به اشتغالات دنیوی کم کند،
- 3-باید به سبب دانشی که به دست میآورد تکبّر نکند،
- 4-دانشجو باید در آغاز کارش از گوش دادن به اختلافات مردمان دوری
- 5-دانشجو باید همه نوع از دانشهای پسندیده را مورد بررسی قرار دهد،
- 6-دانشجو نباید یکباره دستهای از علوم را برای تحصیل اتّخاذ کند،
- 7-دانشجو باید عواملی را که به وسیلۀ آنها به ارزش هر علم پی میبرد،
- 8-دانشجو باید هدفش پیراستن باطن و آراستن آن به فضائل،و در نهایت
- 9-دانشجو باید نسبت و فاصلۀ علوم را با مقصدش بداند،
- وظایف معلّم رهنما
- اشاره
- 1-باید نسبت به دانشجویان مهربان باشد،
- 2-معلّم باید به صاحب شریعت(صلی الله علیه و آله)اقتدا کند،
- 3-به هیچ روی از خیرخواهی برای دانشجو و اندرز دادن به او دریغ
- 4-از جملۀ دقایق هنر تعلیم و تربیت این است که معلّم دانشجو را تا
- 5-معلّمی که به پارهای از علوم اشتغال و با آنها سر و کار دارد نباید علوم
- 6-معلّم باید میزان درک دانشجو را در نظر گیرد،
- 7-معلّم باید به دانشجویی که از درک برخی مطالب قاصر و دچار نارسایی
- 8-معلّم باید به علم خود عمل کند،
- امّا دانشجو:آداب و وظایف او بسیار است که در نه قسمت خلاصه
- باب ششم:آفات علم و نشانه های عالمان دنیا و عالمان آخرت
- نشانههای عالمان دنیا
- نشانههای عالمان آخرت
- اشاره
- 1-این که عالم دانش خود را وسیله تحصیل دنیا قرار ندهد،
- 2-کردار عالم باید مخالف گفتارش نباشد،
- 3-عالم باید همّتش را به تحصیل علمی متوجّه کند که در آخرت سودمند
- 4-عالم باید به رفاه و تنعّم در خوراک و پوشاک و تجمّل در اثاث و
- 5-عالم باید از حاکمان دوری گزیند،
- 6-عالم باید در دادن فتوا شتاب نکند،
- 7-عالم باید بیشتر اهتمام خویش را به علم باطن،مراقبت دل،شناخت
- 8-«عالم باید به تقویت یقین سخت توجّه داشته باشد،
- اشاره
- 1-اگر تصدیق و تکذیب برابر باشند از آن به شکّ تعبیر میشود،
- 2-اگر نفس تو به یکی از این دو امر(نفی و اثبات)گرایش داشته باشد،
- 3-اگر نفس به تصدیق چیزی مایل،و این میل بر او غالب باشد،
- 4-شناخت محقّق حاصل از طریق برهان را که شکّ در آن نیست و
- 1-از جمله و مهمّترین آنها توحید است،
- 2-اعتماد به این که خداوند روزی را ضمانت کرده،
- 3-این عقیده در او راسخ و بر دل وی غالب باشد که هر کس ذرّهای
- 4-یقین داشتن به این که خداوند در همۀ احوال بر او آگاه است.
- 9-صاحب یقین باید اندوهگین،شکسته حال،سربهزیر و خاموش باشد
- 10-عالم باید بیشتر بحث و تلاش خود را متوجّه علم اعمال کند،
- 11-عالم باید در علوم خود بر بینش خویش و با کمک صفای قلب بر
- 12-عالم باید از امور نوپیدا بشدّت دوری جوید،
- باب هفتم:درباره عقل و شرف و حقیقت و اقسام آن
- کتاب قواعد عقاید
- کتاب اسرار طهارت و مسائل مهمّ آن
- کتاب اسرار نماز و مسائل مهمّ آن
فصل:گفتار برخی از دانشمندان در فضیلت علم
(1)می گویم:یکی از دانشمندان ما (1)گفته است:بدان خداوند سبحان دانش را سبب کلّی آفرینش تمام جهان علوی و سفلی قرار داده و در جلالت و بالندگی دانش همین بس است.خداوند سبحان در کتاب خود از باب تذکّر و بینش دادن به خردمندان فرموده است: اَللّهُ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ أَنَّ اللّهَ قَدْ أَحاطَ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عِلْماً (2)این آیه کریمه در اثبات شرافت علم دلیلی کافی است،به ویژه علم توحید که اساس هر دانش و مدار هر معرفت است.و خداوند سبحان علم را عالی ترین و شریف ترین چیزها معرّفی کرده،و آن را بر فرزند آدم پس از نعمت آفرینش و بیرون آوردن او از ظلمت عدم به روشنایی وجود،نخستین منّت قرار داده،و در اوّلین سوره ای که بر پیامبرش محمّد(صلی الله علیه و آله)نازل کرده فرموده است: اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ، اِقْرَأْ وَ رَبُّکَ الْأَکْرَمُ، اَلَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ (3)،باید اندیشید که چگونه خداوند کتاب کریم خود را که لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ (4)با نعمت ایجاد آغاز،و پس از آن نعمت علم را ذکر فرموده است،و اگر پس از موهبت ایجاد،منّتی بالاتر و نعمتی والاتر از علم وجود داشت خداوند این منزلت را به علم نمی بخشید و آن را سرآغاز انوار هدایت و طریق دلالت بر صراط مستقیم
ص:73