گلچین شعر حج

مشخصات کتاب

سرشناسه : سمنانیان، سعید، گردآورنده

عنوان و نام پدیدآور : گلچین شعر حج/ گردآورندگان سعید سمنانیان، الهه منفرد؛ [برای] حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت

مشخصات نشر : تهران: مشعر، 1381.

مشخصات ظاهری : ث، ص 337

شابک : 964-7635-06-015000ریال ؛ 964-7635-06-015000ریال

وضعیت فهرست نویسی : فهرستنویسی قبلی

یادداشت : کتابنامه: ص. [315 - 312]؛ همچنین به صورت زیرنویس

موضوع : حج -- شعر -- مجموعه ها

موضوع : شعر فارسی -- مجموعه ها

موضوع : شعر مذهبی -- مجموعه ها

شناسه افزوده : منفرد، الهه

شناسه افزوده : حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت

رده بندی کنگره : PIR4009/ح 3س 8 1381

رده بندی دیویی : 1فا8/008

شماره کتابشناسی ملی : م 81-1203

ص: 1

مقدمه

بسمه تعالی

در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم سرزنش ها گر کند خار مغیلان غم مخور

آنچه پیش رو دارید حاصل تأملی است عاشقانه در پهنه ادب منظوم فارسی از جانب فردی که به طور معمول و حرفه ای کار او ارتباطی با دریای بیکران ادب فارسی ندارد لیکن به سبب شوقی که بر اثر دیدار از خانه خدا نصیبش شده سعی کرده است که عاشقان دیگر را در این خط معنوی بهره مند و همراه خود گرداند. شوق دیدار دوست و طواف خانه او از آغاز ظهور اسلام و ارمغانی که پیامبر اکرم (ص) برای بشریت آورد همواره آرزوی مسلمانان در اقصی نقاط گیتی بوده است و در این راه سر از پا نمی شناخته اند. وصف این سفر روحانی و بیان احوالی که به توصیف نمی آید کاری است بس دشوار و دیریاب لیکن راهیان آن هر گاه فرصتی یافته اند دیگران را از این توفیق الهی بی نصیب نگذاشته اند که حاصل آن گزارشهایی است شیرین و خواندنی که در طول تاریخ صاحبان قلم و بیان عرضه داشته اند و بخش مهمی از بیان این احوال به زبان شعر بیان گردیده است و کمتر شاعری است در ادب فارسی بویژه در شعر قدیم فارسی که اشاره ای به این سفر معنوی نداشته باشد. در این مجموعه مؤلف بزرگوار کوشش کرده است که با غور در آثار شاعران روزگاران گذشته و حاضر تصویری گویا از کعبه و مراسم حج در بیان و تصویر گریهای متنوع شاعران را برای مخاطبان خود فراهم کرده و از این طریق خوانندگانش را در این فیض معنوی با خود شریک نماید.

البته داعیه مؤلف محترم عرضه پژوهشی در چارچوبهای حرفه ای و معمول دانشگاهی و برای مخاطبان خاص نبوده است که خود مقوله دیگری است بلکه در این گلچین هدف بهره گیری کلیه مخاطبان علاقه مند به زیارت خانه خدا بوده است تا جلوه هایی از بازتاب حج در ادب فارسی آشنایی بیشتری پیدا کنند. از درگاه رب جلیل و یکتا دوست بشر، آرزوی کامیابی مؤلف گرامی را در این عرصه پر نور آرزومندیم. 11 ن 7 ر

دکتر سعید بزرگ بیگدلی

گروه ادبیات و زبان فارسی

بسمه تعالی

در طول هزار و چهار صد سال تاریخ پر فراز و نشیب اسلام میلیون ها مسلمان از اقصی نقاط جهان با عشق و تمنای وصال برای انجام فریضه حج، ترک دیار نموده و به سوی خانه خدا رهسپار شده اند. برای رسیدن به این وادی گرم و بی آب و علف، ولی پر رمز و راز، بعضاً با پای پیاده، برخی سوار بر چارپایان یا کشتی و در دهه های اخیر با ماشین و هواپیما زائران طی طریق کرده، خستگی راه و خطرات مسیر را تحمل نموده اند. جالب توجه است که مشکلات سفر، بیماری و حتی مرگ زوار، نه تنها باعث سستی یا انصراف حجاج نگشته بلکه روز به روز بر تعداد آنان افزوده شده، تا بجایی که اکنون بصورت میعادی ویژه و منحصر بفرد در کره خاکی درآمده است. در طول این سالها، سفر حج و مناسک آن تاثیرات روحی و عرفانی بی بدیل آن، جایگاه خاصی در میان شعرای پارسی گو، از متقدمین تا متاخرین یافته است. بسیاری از این ادیبان، حسب و عمق و تاثیر روحانی که از این سفر الهی یافته و بر مبنای قدرت کلام خود، به خلق آثاری دست یازیده اند که همچون ستون هایی استوار برای همیشه در تاریخ ادبیات ایران باقی خواهند ماند.

مطمئناً مطالعه این جوشش های عارفانه برای زائران خانه خدا، وسعت دید و عمق احساس زایدالوصفی ایجاد می نماید که به هر چه پربارتر شدن این سفر یگانه می انجامد. لازم به ذکراست که ترتیب ارائه اشعار در این گلچین بر مبنای تقدم و تاخر حیات و سروده شاعر گرانمایه می باشد. علاوه بر این معدودی از ادبیات شعرا که در آن واژه های مربوط به حج برای توصیف دیگر اغراض شاعر بکار گرفته شده نیز آورده شده است. انشااله گردآوری این مجموعه، مورد پسند و قبول صاحب خانه و حجاج گرامی واقع گردد.

به امید حق

دکتر سعید سمنانیان- الهه منفرد

منصور حلاج

. حلاج شهرت ابو مغیث حسین ابن منصور (234 ه. ق.- م/ 309 ه.

ق.) عارف و صوفی مشهور اسلام است، اصل وی از بیضا (فارس) بود ولیکن در اواسط و عراق نشو و نما یافت و در 12 سالگی قرآن کریم را حفظ کرد و در حدود سنه 299 ه. ق. طریقه و مذهب خاصی اظهار کرد، و عده ای از او پیروی کردند، و او به مسافرت و نشر عقاید و تعالیم خویش پرداخت، و گویند دعوی خدائی کرد، و بعضی او را به صوفیه منسوب کردند و برخی او را به تشیع منتسب نمودند. عاقبت مقتدر، خلیفه عباسی، او را بگرفت و به زندان کرد و بعد از 9 سال حبس و شکنجه به سختی بکشت و گویند جسدش را بسوزاندند و سرش را بر بالای جسر بغداد زدند. اما پیروانش معتقدند که او را نکشتند. حلاج سخنان غریب گفت، و کتابهای عجیب تصنیف کرد، مانند طاسین الازل، قرآن القرآن، والکبریت الاحمر، و اشعاری نیز از او باقی است ..