که به امپراتوری«کوشان»معروف شده است.این دولت در قرن های نخست تا سوم میلادی،مقتدرین ترین حکومت در آسیای میانه بود و در سال 425 میلادی با هجوم«هپتالیان»-که در غرب و منابع اروپایی به هون ها معروف بودند-منقرض گردید. (1)کوشانیان در ابتدا یک امارت کوچک محلی در شرق آسیای میانه بودند،ولی قلمروشان به تدریج گسترش یافت؛به گونه ای که در نیمه دوم قرن سوم میلادی به نهایت وسعت رسید.محدوده قلمرو کوشانیان در زمان بزرگ ترین شاه کوشانیان«کنشکا»ی اول(احتمالاً278-301م)،نواحی بسیاری از آسیای میانه از جمله:«سغد»،«چاچ»و«سمرقند»،ترکستان شرقی و برخی نواحی هندوستان از جمله:«پنجاب»،«سند»،«اُتارپرادش»،«کشمیر»و تقریباً تمامی افغانستان را دربرمی گرفت.کنشکا حداقل 23سال پادشاهی کرد و مرکز حکومتش در شهر«پورو شاپورا»(حدود«پیشاور»فعلی)قرار داشت. (2)در این زمان،سکه های فراوان ضرب شد؛پیشه وری و بازرگانی رونق بسیاری یافت و دولت کوشانی به اوج قدرت خود رسید. (3)

معرفی دقیقِ فرمان روایان کوشانی و تاریخ دقیقِ حکم رانی آنها بسیار دشوار است؛چون منابع اطلاعاتی اندکی درباره ایشان موجود است.علاوه بر اطلاعاتی که درباره حاکمیت کوشانی ها در سال نامه های چینی موجود است،در اکتشافات باستان شناسی نیز کتیبه ها،سکه ها،آثار و بقایایی از تمدن آنان یافت شده است.ظروف سفالی و ابزار فلزی مانند آینه،کارد و خنجر در کشفیات مذکور وجود دارد

ص:77