معرفى اجمالى:

«الإمامة في أهم الكتب الكلامية و عقيدة الشيعة الإمامية»، تأليف سيد على حسينى ميلانى، از عالمان معاصر به بررسى موضوع «امامت» از خلال برخى از مهمترين آثار كلامى اهل سنت نظير «شرح المواقف» جرجانى، «المواقف» قاضى عضدالدين الايجى، «شرح المقاصد» سعد تفتازانى و غيره پرداخته و ديدگاه شيعه اماميه اثناعشريه را در اين‌باره بيان كرده است.

ساختار و گزارش محتوا

مجموعۀ حاضر حاوى رساله‌هايى پژوهشى است كه به تحقيق دربارۀ برخى احاديثى كه اهل سنت بدان‌ها در كتاب‌هاى خويش بر موضوع امامت مورد نظر خود استناد مى‌كنند،اختصاص يافته است.عناوين اصلى كتاب عبارتند از:

1-«الطرائف على شرح المواقف»؛ عنوان تعليقاتى است كه مؤلف محترم بر مبحث امامت «شرح المواقف» سيد شريف جرجانى نگاشته است. از اصول دين بودن امامت، تعريف امامت، وجوب نصب امام، شرائط امامت، روش تعيين امام، امام بلافصل بعد از پيامبر، داستان فدك، عصمت فاطمه زهرا(س)، مطاعن ابوبكر، بررسى نصوص بر امامت على(ع) نظير حديث غدير، حديث منزلت و...؛ از جمله موضوعاتى است كه در اين بخش مورد بررسى واقع شده و ديدگاه شارح مواقف دربارۀ آن ردّ و ابطال مى‌گردد.

2-«المراصد على شرح المقاصد» نيز عنوان تعليقاتى است كه مؤلف بر مبحث امامت «شرح المقاصد»، سعد تفتازانى نگاشته است. در اين بخش به عناوينى همچون:تعريف امامت، از اصول دين بودن امامت، روش ثبوت امامت و عناوينى مشابه عناوين موجود در «الطرائف على شرح المواقف» پرداخته شده و ديدگاه شارح مقاصد مورد نقد و بررسى واقع شده است.

3-«رسالة في تحقيق خبر صلاة ابى‌بكر»؛ به بررسى و نقد حديثى كه محدثان اهل سنت دربارۀ چگونگى نماز ابوبكر به جاى پيامبر اكرم(ص) نقل كرده‌اند، مى‌پردازد. بر اساس اين حديث پيامبر(ص) در مرض وفات خود به ابوبكر فرمان دادند كه به عنوان امام جماعت براى مسلمانان نماز بخواند و خود آن حضرت با ساير مسلمانان به ابوبكر اقتدا نمودند. مؤلف اين حديث را از چند جهت شايسته تحقيق و بررسى دانسته است: اولا از آن جهت كه وابسته به احوالات و سيره پيامبر(ص) است.

ثانيا از آن جهت كه قائلين به خلافت ابوبكر، بدان استناد مى‌كنند و ثالثا در احكام شرعى و مسائل اعتقادى از آن بهره مى‌گيرند. مؤلف علاوه بر نقد اسانيد حديث مذكور، اصل قضيه را بنا به دلايلى كذب محض مى‌خواند.

4-«رسالة في تحقيق حديث الاقتداء بالشيخين» نيز رساله‌اى است كه به نقد و بررسى حديثى مى‌پردازد كه اهل سنت از پيامبر اكرم(ص) دربارۀ اقتدا به دو خليفۀ اول، روايت كرده‌اند.

براساس اين روايت، مسلمانان را بعد از خود به اقتدا به اين دو امر فرموده‌اند. بررسى اين حديث از آن جهت حائز اهميت است كه علماى اهل سنت در كتاب‌هاى عقايد و در بحث امامت اين حديث را از قوى‌ترين دلايل بر امامت ابوبكر و عمر پس از رسول خدا(ص) دانسته‌اند؛ اما آيا به راستى اين حديث صحيح است؟ مؤلف در پاسخ به اين پرسش به بررسى و نقد اين حديث پرداخته و تحقيق خود را در سه بخش تنظيم نموده است.

5-«رسالة في المتعتين» مؤلف در اين رساله به نقد و بررسى احاديثى مى‌پردازد كه اهل سنت از پيامبر(ص) مبنى بر تحريم متعۀ زنان و متعۀ حج نقل كرده‌اند.

6-«رسالة في تحقيق سند حديث: سيد كهول اهل الجنّة» به نقد و بررسى سند حديثى اختصاص يافته كه اهل سنت در باب فضائل خليفه اول و دوم نقل كرده‌اند.

7-«رسالة في حديث: اصحابى كالنجوم» كه به نقد و بررسى حديث مذكور از جهت سند و دلالت پرداخته و مؤلف كلمات بزرگان اهل سنت را دربارۀ اين ضعف حديث نقل كرده است.

نسخه شناسى

نسخه حاضر در برنامه به قلم آية اللّه سيد على حسينى ميلانى از عالمان معاصر به نگارش درآمده و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 526 صفحه براى بار نخست در سال 1413ق1372/ش توسط «منشورات الشريف الرضى»، قم، منتشر شده است.

منابع:

1-متن كتاب.

2-سايت آية اللّه سيد على حسينى ميلانى.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید

معرفى اجمالى

«الارتباط بالله و جهاد النفس»، اثر سيد محمد حسينى شيرازى، از علماى معاصر است كه در باره اخلاق و جهاد با نفس، به زبان عربى نوشته شده است.

ساختار

كتاب، داراى ساختار و ترتيب خاصى نبوده و فقط به يك سرى موضوعات اخلاقى پرداخته كه هيچ‌گونه سير منطقى در آنها ديده نمى‌شود.
سبك نگارش كتاب، سليس و روان است.

گزارش محتوا

كتاب، دربردارنده چند موضوع اخلاقى مختصر مى‌باشد كه با عنوان جهاد با نفس شروع مى‌شود و با بحثى پيرامون نفس خاتمه مى‌يابد. مؤلف، در اين كتاب مختصر با استفاده از آيات و احاديث و گردآورى آنها پيرامون موضوعات خاص اخلاقى، به بحث پرداخته و از مباحث تحليلى و مباحث عقلى استفاده ننموده و در هر موضوع به احاديث و آيات محدودى بسنده كرده است.
از جمله مباحث اين كتاب، جهاد اكبر، آزادى نفس از اسارت هوا و هوس، سكوت مطلوب و سكوت مبغوض، دعاى ابوحمزه در قنوت، قرآن كريم و قنوت به آن، لذت‌هاى مادى و معنوى، قضيه‌اى از شيخ بلاغى، برخى از اسباب نيروى گاندى، انسان و معرفت، فكر و تفكر، عجائب خلقت الهى، عقل و تعقل و... مى‌باشد.
در باره متاع دنيا و آخرت آيه‌اى از قرآن آورده كه مى‌فرمايد: «زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنينَ وَ الْقَناطيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآب» (آل‌عمران: 14).
مؤلف براى توضيح آيه مذكور، به ترجمه و لغت‌شناسى كلمه «زين» پرداخته و خاطرنشان مى‌كند كه امورى كه در اين آيه ذكر شده، بذاته قبيح نيستند، بلكه در اصلِ وجودشان طيبند؛ آرى گاهى بر اثر عوارض خارجى، عنوانى خبيث مى‌يابند، اما اين ذاتى آنها نيست.
وى سه تفسير ديگر براى «زين» ذكر مى‌كند: اول آنكه شيطان زينت مى‌دهد؛ دوم، خداوند متعال زينت مى‌دهد؛ سوم، خداوند آنچه را نيكوست زينت مى‌دهد و شيطان، آنچه را قبيح است زينت مى‌دهد.
وى بيان مى‌كند كه شهوات، جمع شهوت است و به معنى اشتياق نفس به سمت چيزى است.
در ادامه، به تك‌تك واژگان اين آيه پرداخته و آنها را مورد بررسى قرار مى‌دهد.
در باب سكوت، چنين بيان مى‌نمايد كه سكوت دو وجه دارد: سكوت مذموم و سكوت ممدوح. سكوت از سخن باطل، غيبت، تهمت، چاپلوسى و... ممدوح است و سكوت از سخن حق، امر به معروف و نهى از منكر، قبيح مى‌باشد.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید

معرفى اجمالى

«الاختلاف فى اللفظ و الرد على الجهمية المشبهة»، اثر ابو محمد كاتب دينورى معروف به ابن قتيبه 213-276ق/ 828-889م است كه به زبان عربى، پيرامون كلام سلفيه نوشته شده است.

ساختار

كتاب حاضر، رساله‌اى است مختصر كه در 20 بخش تنظيم گشته است. موضوع‌هايى كه در اين كتاب مورد بحث قرار گرفته، به طور كلى اينهاست: قدر، تشبيه، خلق قرآن، رؤيت خداوند، عرش الهى و بررسى احاديث مختلف در اين باب. انبوهى از اطلاعات موجود در تأويل مختلف الحديث و حتى بسيارى از عبارات آن عيناً در اين كتاب تكرار شده است.

گزارش محتوا

بخش اول كتاب، در باره اهميت اين كتاب بحث نموده است.
مبارزه ابن قتيبه با معتزله و جهميه و ديگر فرقه‌هايى كه كلام و فلسفه را مايه كار خود قرار مى‌دادند، موجب گرديد كه وزير متوكل وى را به قضاى دينور برگمارد. در بسيارى از آثار او، خاصه تأويل مختلف الحديث، مبارزه تند و آشكارى برضد معتقدان به رأى و به خصوص ابو حنيفه پديدار است. وى استحسان و قياس را نيز به شدت رد مى‌كند و معتقد است كه آنها سرانجام انسان را به بدعت مى‌كشانند. اين مطالب در بخش دوم كتاب به چشم مى‌خورد.
در بخش سوم مى‌خوانيم: ابن قتيبه در پى شيخى از اهل حديث مى‌گشت تا نزدش علم بياموزد و او را مقتداى خود سازد. در آن روزگار، ابن راهويه(د 238ق852/م) كه از مرو برخاسته بود و در نيشابور مى‌زيست، شهرتى فراگير داشت. از آثار ابن قتيبه چنين برمى‌آيد كه از ميان همه دانشمندان سده 3ق9/م تنها كسى را كه مى‌توان به راستى، شيخ و استاد او به شمار آورد، همين ابن راهويه است. به همين جهت، به رغم سكوت منابع در باره پيوند استاد و شاگرد، معاصران، معتقدند كه وى پيش از وفات ابن راهويه؛ يعنى زمانى كه خود بيست يا بيست و چند سال بيش نداشته است، به نيشابور رفته و پس از وفات ابن راهويه به بصره بازگشته است.
مطلب ديگرى كه در اين كتاب مورد بحث است، انحراف متوكل از على(ع) و متمايل شدن او به منحرفين از حضرت مى‌باشد. هم‌چنين از لوازم قول به جسم داشتن خداوند بحث مى‌كند. از معناى كرسى و قول بعضى از جهميه در باره تأويل اين آيه: خلق الانسان من عجل، سخن مى‌گويد.
بسيارى از مطالب كلامى كه در ديگر كتب وى نيز يافت مى‌شود به طور مختصر و اجمال در كتاب حاضر يافت مى‌شود.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید

الإحصار و الصد تألیف آیت‌الله سيد محمد رضا موسوى گلپايگانى قدس سره

مقرر

شيخ احمد شاهرودى اين كتاب در واقع مباحث و دروس ارزشمند سيد الفقهاء و المجتهدين استاد اكبر، بزرگ مرجع دينى و فقيه اهل بيت عصمت و طهارت جناب آیت‌الله سيد محمد رضا موسوى گلپايگانى قدس سره در مسائل و احكام پيچيده و سخت حج است، كه به شكلى روان و خالى از اشكال مطرح نموده‌اند.
جناب شيخ احمد شاهرودى نيز به تدوين و تقرير اين دروس و سپس عرضه آنها بر آیت‌الله گلپايگانى براى استفاده از نظرات ايشان پرداختند، ايشان پس از استفاده از نظرات و راهنمايى‌هاى آن بزرگوار در تقريرات خود تجديد نظر مى‌كردند.

مباحث كتاب

اين كتاب دربردارنده احكام صد و حصر بوده و پس از آن مباحث كفارات و صيد در حرم آمده در انتها نيز به مباحث عمره پرداخته شده.

تاريخ چاپ

اين كتاب در سال 1413 هجرى قمرى به چاپ رسيده است.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید

مختصر الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل، تلخيص تفسيرالأمثل نوشته آيت‌الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از فضلاء و پژوهشگران قرآن مى‌باشد. تفسير مذكور با اهتمام احمدعلى بابايى در پنج جلد خلاصه شده است. 
در جلدهاى پنج‌گانه كتاب به ترتيب سوره‌هاى ذيل آمده است:
سوره‌هاى فاتحه، بقره، آل عمران، نساء و مائده؛
مشتمل بر 10 سوره از انعام تا حجر؛
مشتمل بر 15 سوره از نحل تا روم؛
مشتمل بر 22 سوره از لقمان تا طور؛
مشتمل بر 62 سوره از نجم تا ناس.
آيت‌الله مكارم شيرازى در مقدمه‌اش بر كتاب به درخواست بسيارى از مردم به تلخيص «التفسير الأمثل» اشاره كرده و اينكه شيخ احمدعلى بابايى اين امر مهم را با اشراف ايشان به عهده گرفته است. اين كار از ديدگاه ايشان شرح كاملى از آيات شريفه قرآن از جهتى و تفسير مختصرى است براى كسانى كه خواستار يك مطالعه تفسيرى سريع هستند  .
احمدعلى بابايى به جهت رعايت امانت، تنها خلاصه «الأمثل» را بدون هرگونه دخل و تصرف و اظهار نظر به خواننده ارائه نموده است.

كتاب‌شناسى كتاب «الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل»

معرفى اجمالى

«الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل»، تأليف آيت‌الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از فضلاء و پژوهشگران قرآن در قرن چهاردهم و اوائل قرن پانزدهم هجرى است.

ساختار و گزارش محتوا

تفسير «الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل»، ترجمه تفسير نمونه است. اين تفسير با تجديد نظر جزئى و تكميل مسانيد و ارجاعات آن، به شيوه نوين ارائه شده است و تفسيرى كامل و شامل تمام قرآن است كه با ويژگى عصرى و اجتماعى و متناسب با نيازها و پرسش‌هاى زمانه، پيام قرآن را تبيين كرده است. از مباحث فنى و كلاسيك ادبى پرهيز نموده و جلوه ديگر آن، گرايش به جنبه‌هاى هدايتى و تربيتى است كه مؤلفان آن را تعقيب كرده‌اند. اين تفسير در كنار تفسير گران‌سنگ الميزان، مى‌تواند خلأ عدم وجود تفاسير شيعى عربى را در كشورهاى عرب‌زبان پر نمايد و سبب آشنايى بيشتر اهل سنت با ديدگاه‌هاى نوين شيعه و اهل‌بيت(ع) گردد.

انگيزه تأليف

مفسر در مقدمه خود، هدف از تأليف اين تفسير را چنين بيان مى‌دارد: «هر عصرى ويژگى‌ها، ضرورت‌ها و تقاضاهايى دارد كه از دگرگون شدن وضع زمان و پيدا شدن مسائل جديد و مفاهيم تازه در عرصه زندگى سرچشمه مى‌گيرد. همچنين هر عصر، مشكلات و پيچيدگى‌ها و گرفتارى‌هاى مخصوص خود را دارد، كه آن نيز از دگرگونى اجتماعات و فرهنگ‌ها، كه لازمه تحوّل زندگى و گذشت زمان است، نشئت مى‌گيرد. افراد پيروز و موفق آنهايى هستند كه هم آن نيازها و تقاضاها و هم اين مشكلات و گرفتارى‌ها را كه مجموع آنها را «مسائل عصر» مى‌توان ناميد، درك مى‌كنند. گام ديگر استنباط نيازها و تقاضاهاى ويژه اين زمان، از اصول كلى اسلام مى‌باشد. اين تفسير بر اساس دو هدف فوق نگارش يافته است. الأمثل، در روش ارائه مطالب و تحليل و ذكر وجوه و احتمالات، متأثر از تفاسيرى چون الميزان و تفسير مراغى است.

روش تفسير

شيوه ذكر مطالب چنين است كه در آغاز، پس از بيان نكات كلى و عام در هر سوره، از قبيل نام، مكى يا مدنى بودن، عدد آيات و ويژگى‌هاى آن، به فضاى حاكم بر سوره، سبك و سياق موضوعات مهم مطرح‌شده در سوره اشاره مى‌شود، آنگاه به مضمون آيه پرداخته و با روش بيانى و تحليلى در تفسير، با عباراتى روان و سبك عربى امروزى، مسائل زندگى و هدايت انسان تشريح مى‌گردد. ذيل هر آيه با عنوان «بحث» موضوع متناسب با آن را مطرح مى‌نمايد. موضوعاتى از قبيل، ربا، حقوق زن، آفرينش انسان و...
مفسر در هر مقطع به دنبال آن است كه با بيان معانى كلمات و تبيين درست آيه، فهم صحيحى از قرآن به خواننده ارائه دهد و در اين مقصود از نقل حديث، اسباب النزول، قصه‌هاى تاريخى و مسائل علمى كمك مى‌گيرد. در بيان احكام نيز، به حد آيات قرآنى اكتفا كرده و در كنار آن به اسرار و حكمت‌هاى احكام الهى اشاره دارد. در نقل قصه‌هاى تاريخى تلاش نموده از اسرائيليات پرهيز نمايد.
مفسر و همكاران عنايت دارند تا آياتى را كه مربوط به آفرينش انسان، حيوان، آسمان‌ها، زمين و جهان طبيعت است، تفسير علمى كنند و در آياتى كه احتمالا اشاره‌هايى به نظريات و اكتشافات جديد دارد، آن آيات را منطبق سازند؛ مانند ذيل سوره يونس، آيه 5: «هو الذي جعل الشمس ضياء»، كه راجع به كرويت زمين و حركت خورشيد و ماه بحث مى‌نمايند. و ذيل آيه 1، سوره انشقاق به نقل حديثى از حضرت على(ع) و بيان اعجاز علمى آن مى‌پردازند.
گفته شد كه اين تفسير، ترجمه عربى تفسير نمونه مى‌باشد؛ بنابراين مقدمه تفسير شامل همان مطالبى است كه ما در كتاب‌شناسى تفسير نمونه بيان كرديم. منابع آن نيز همان 16 تفسيرى است كه ذكر شد. تنها تفاوت مهم «الأمثل» با «نمونه» حذف ترجمه آيات است كه به دليل عربى بودن متن «الأمثل» نيازى به آن نبود. از تفاوت‌هاى جزئى ديگر، انتقال برخى مطالب به پاورقى «الأمثل» است؛ مانند آنجايى كه بحث را به جلدهاى ديگر ارجاع مى‌دهد (ج1، الأمثل، ص149، ذيل آيه 28-29، سوره بقره، مطابق ج1، نمونه، ص163).
بايد اذعان داشت كه ترجمه متن، ترجمه مناسبى بوده و مهم‌تر از آن توانسته است با بيان عربى روز و متداول، حس مترجم بودن را از بين ببرد و با مخاطب، ارتباط خوبى برقرار نمايد. اين امر ناشى از اين است كه مترجمان همگى مسلط بر دو زبان عربى و فارسى بوده‌اند و زبان اصلى اكثر آنها عربى بوده است. مترجمان اين اثر، آقايان محمدعلى آذرشب، محمدرضا آل صادق، استاد اسد مولوى، شيخ مهدى انصارى، سيد احمد قبانچى، شيخ هاشم صالحى، استاد خالد توفيق عيسى، استاد سيد محمد هاشمى و استاد قصى هاشم فاخر، مى‌باشند.
فهرستى از مطالب مختلف كتاب، بر اساس ترتيب آيات در پايان هر جلد «الأمثل»، يارى‌رسان محققان خواهد بود. جهت آگاهى بيشتر از ابعاد مختلف تفسير به مقاله كتاب‌شناسى تفسير نمونه مراجعه فرماييد.
قرآن‌پژوه محترم، آقاى احمد على‌بابايى، هم‌اكنون در حال خلاصه كردن «الأمثل» مى‌باشد و مانند گزيده تفسير نمونه، در مجلدات كمترى، ارائه خواهد شد.

منابع مقاله

1. تفسير الأمثل مجلدات مختلف.
2. المفسرون حياتهم و منهجهم، سيد محمدعلى ايازى، ص151.
3. طبقات مفسران شيعه، دكتر عقيقى بخشايشى، ج5، ص212.
4. دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به كوشش بهاءالدين خرمشاهى، جلد 1 و 2.
5. كتاب‌شناسى تفاسير قرآن كريم، سال‌هاى 79-1357، تهيه دبيرخانه نمايشگاه بين‌المللى قرآن كريم 1380، انتشارات كتاب مبين.
6. فصلنامه بينات، شماره 9، سال سوم، بهار 1375، ص108-121.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید

معرفى اجمالى

«الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل»، تأليف آيت‌الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از فضلاء و پژوهشگران قرآن در قرن چهاردهم و اوائل قرن پانزدهم هجرى است.

ساختار و گزارش محتوا

تفسير «الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل»، ترجمه تفسير نمونه است. اين تفسير با تجديد نظر جزئى و تكميل مسانيد و ارجاعات آن، به شيوه نوين ارائه شده است و تفسيرى كامل و شامل تمام قرآن است كه با ويژگى عصرى و اجتماعى و متناسب با نيازها و پرسش‌هاى زمانه، پيام قرآن را تبيين كرده است. از مباحث فنى و كلاسيك ادبى پرهيز نموده و جلوه ديگر آن، گرايش به جنبه‌هاى هدايتى و تربيتى است كه مؤلفان آن را تعقيب كرده‌اند. اين تفسير در كنار تفسير گران‌سنگ الميزان، مى‌تواند خلأ عدم وجود تفاسير شيعى عربى را در كشورهاى عرب‌زبان پر نمايد و سبب آشنايى بيشتر اهل سنت با ديدگاه‌هاى نوين شيعه و اهل‌بيت(ع) گردد.

انگيزه تأليف

مفسر در مقدمه خود، هدف از تأليف اين تفسير را چنين بيان مى‌دارد: «هر عصرى ويژگى‌ها، ضرورت‌ها و تقاضاهايى دارد كه از دگرگون شدن وضع زمان و پيدا شدن مسائل جديد و مفاهيم تازه در عرصه زندگى سرچشمه مى‌گيرد. همچنين هر عصر، مشكلات و پيچيدگى‌ها و گرفتارى‌هاى مخصوص خود را دارد، كه آن نيز از دگرگونى اجتماعات و فرهنگ‌ها، كه لازمه تحوّل زندگى و گذشت زمان است، نشئت مى‌گيرد. افراد پيروز و موفق آنهايى هستند كه هم آن نيازها و تقاضاها و هم اين مشكلات و گرفتارى‌ها را كه مجموع آنها را «مسائل عصر» مى‌توان ناميد، درك مى‌كنند. گام ديگر استنباط نيازها و تقاضاهاى ويژه اين زمان، از اصول كلى اسلام مى‌باشد. اين تفسير بر اساس دو هدف فوق نگارش يافته است. الأمثل، در روش ارائه مطالب و تحليل و ذكر وجوه و احتمالات، متأثر از تفاسيرى چون الميزان و تفسير مراغى است.

روش تفسير

شيوه ذكر مطالب چنين است كه در آغاز، پس از بيان نكات كلى و عام در هر سوره، از قبيل نام، مكى يا مدنى بودن، عدد آيات و ويژگى‌هاى آن، به فضاى حاكم بر سوره، سبك و سياق موضوعات مهم مطرح‌شده در سوره اشاره مى‌شود، آنگاه به مضمون آيه پرداخته و با روش بيانى و تحليلى در تفسير، با عباراتى روان و سبك عربى امروزى، مسائل زندگى و هدايت انسان تشريح مى‌گردد. ذيل هر آيه با عنوان «بحث» موضوع متناسب با آن را مطرح مى‌نمايد. موضوعاتى از قبيل، ربا، حقوق زن، آفرينش انسان و...
مفسر در هر مقطع به دنبال آن است كه با بيان معانى كلمات و تبيين درست آيه، فهم صحيحى از قرآن به خواننده ارائه دهد و در اين مقصود از نقل حديث، اسباب النزول، قصه‌هاى تاريخى و مسائل علمى كمك مى‌گيرد. در بيان احكام نيز، به حد آيات قرآنى اكتفا كرده و در كنار آن به اسرار و حكمت‌هاى احكام الهى اشاره دارد. در نقل قصه‌هاى تاريخى تلاش نموده از اسرائيليات پرهيز نمايد.
مفسر و همكاران عنايت دارند تا آياتى را كه مربوط به آفرينش انسان، حيوان، آسمان‌ها، زمين و جهان طبيعت است، تفسير علمى كنند و در آياتى كه احتمالا اشاره‌هايى به نظريات و اكتشافات جديد دارد، آن آيات را منطبق سازند؛ مانند ذيل سوره يونس، آيه 5: «هو الذي جعل الشمس ضياء»، كه راجع به كرويت زمين و حركت خورشيد و ماه بحث مى‌نمايند. و ذيل آيه 1، سوره انشقاق به نقل حديثى از حضرت على(ع) و بيان اعجاز علمى آن مى‌پردازند.
گفته شد كه اين تفسير، ترجمه عربى تفسير نمونه مى‌باشد؛ بنابراين مقدمه تفسير شامل همان مطالبى است كه ما در كتاب‌شناسى تفسير نمونه بيان كرديم. منابع آن نيز همان 16 تفسيرى است كه ذكر شد. تنها تفاوت مهم «الأمثل» با «نمونه» حذف ترجمه آيات است كه به دليل عربى بودن متن «الأمثل» نيازى به آن نبود. از تفاوت‌هاى جزئى ديگر، انتقال برخى مطالب به پاورقى «الأمثل» است؛ مانند آنجايى كه بحث را به جلدهاى ديگر ارجاع مى‌دهد (ج1، الأمثل، ص149، ذيل آيه 28-29، سوره بقره، مطابق ج1، نمونه، ص163).
بايد اذعان داشت كه ترجمه متن، ترجمه مناسبى بوده و مهم‌تر از آن توانسته است با بيان عربى روز و متداول، حس مترجم بودن را از بين ببرد و با مخاطب، ارتباط خوبى برقرار نمايد. اين امر ناشى از اين است كه مترجمان همگى مسلط بر دو زبان عربى و فارسى بوده‌اند و زبان اصلى اكثر آنها عربى بوده است. مترجمان اين اثر، آقايان محمدعلى آذرشب، محمدرضا آل صادق، استاد اسد مولوى، شيخ مهدى انصارى، سيد احمد قبانچى، شيخ هاشم صالحى، استاد خالد توفيق عيسى، استاد سيد محمد هاشمى و استاد قصى هاشم فاخر، مى‌باشند.
فهرستى از مطالب مختلف كتاب، بر اساس ترتيب آيات در پايان هر جلد «الأمثل»، يارى‌رسان محققان خواهد بود. جهت آگاهى بيشتر از ابعاد مختلف تفسير به مقاله كتاب‌شناسى تفسير نمونه مراجعه فرماييد.
قرآن‌پژوه محترم، آقاى احمد على‌بابايى، هم‌اكنون در حال خلاصه كردن «الأمثل» مى‌باشد و مانند گزيده تفسير نمونه، در مجلدات كمترى، ارائه خواهد شد.

منابع مقاله

1. تفسير الأمثل مجلدات مختلف.
2. المفسرون حياتهم و منهجهم، سيد محمدعلى ايازى، ص151.
3. طبقات مفسران شيعه، دكتر عقيقى بخشايشى، ج5، ص212.
4. دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به كوشش بهاءالدين خرمشاهى، جلد 1 و 2.
5. كتاب‌شناسى تفاسير قرآن كريم، سال‌هاى 79-1357، تهيه دبيرخانه نمايشگاه بين‌المللى قرآن كريم 1380، انتشارات كتاب مبين.
6. فصلنامه بينات، شماره 9، سال سوم، بهار 1375، ص108-121.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید

ساختار

كتاب حاضر شامل مقدمه‌اى در 17 عنوان پيرامون امثال قرآنى، اقسام تمثيل و مسائلى از اين قبيل مى‌باشد. ادامه‌ى كتاب شامل 26 سوره از قرآن و تفسير آيات مثل‌دار آنها مى‌باشد. مثلهاى اين كتاب شامل 57 مورد مى‌باشد.

گزارش محتوا

نويسنده قبل از اين‌كه بحث را شروع كند امورى را به عنوان مقدمه ذكر مى‌نمايد، از جمله اين‌كه مثل در لغت به چه معناست؟ وى اشاره مى‌كند كه مثل معانى مختلفى در كتب لغتى چون لسان العرب، قاموس المحيط و ساير معاجم دارد، مانند: نظير، صفت، عبرت و شبه. سپس اشاره مى‌كند كه همه اينها از باب مصاديق است .
وى در بحث ديگرى از مباحث مقدماتى در مورد مَثَل در اصطلاح سخن مى‌گويد و در ادامه با بهره گرفتن از سخن ادباء، به فوائدى كه مَثَل در تفهيم محتوا دارد، مى‌پردازد. در مبحث ديگرى از امثال قرآنى سخن مى‌گويد و اشاره مى‌كند كه آيات فراوانى از قرآن مشتمل بر مثال هستند كه خداوند متعال براى تفكر كردن و عبرت گرفتن اين مثال‌ها را آورده است 
نويسنده در مورد اقسام تمثيل به تمثيل رمزى، قصصى و طبيعى اشاره كرده است. سپس احاديثى را كه مثال‌هاى قرآن را مورد اهتمام و دقت و تفكر قرار داده بررسى كرده است 
در بخش ديگرى از مقدمه، كتبى كه در مورد امثال قرآنى نوشته شده را نام مى‌برد كه از آن جمله‌اند: أمثال القرآن اثر جنيد بن محمد قواريرى، أمثال القرآن اثر ابراهيم بن محمد بن عرفة بن مغيرة معروف به بنفطويه، الدرة الفاخرة في الأمثال السائرة اثر حمزه بن حسن اصفهانى 
امثال قرآنى در تقسيم‌بندى ديگرى به صريح و كامن تقسيم مى‌شود. منظور از صريح، مثلهايى هستند كه لفظ «مثل» در آنها ذكر شده است؛ ولى كامن به مثل‌هايى گفته مى‌شود كه به لفظ مثل تصريح نشده اما در حكم مثل هستند 
متن كتاب، شامل 57 مثل از قرآن مى‌باشد كه از سوره بقره شروع شده تا مثلى در سوره مُلك به پايان رسيده است. وى در اين كتاب، آياتى كه مربوط به مثلهاى قرآنى مى‌باشد را آورده و پس از شرح و توضيح واژگان به تفسير آيات اشاره كرده است.
نويسنده بيشترين تمثيل را از سوره بقره آورده كه شامل 12 مثل مى‌باشد.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب كتاب در پايان آن ذكر شده است.
آدرس آيات و منابع مورد استفاده در پاورقى‌هاى كتاب ذكر شده است.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید

مولف

رضى الدين، سيد على بن طاووس حسينى حلى، متوفاى 664 هجرى.

موضوع

ادعيه و آداب سفر و راه علاج امراض در سفر
كتاب حاضر اولين كتاب در اين موضوع است و قبل از سيد ابن طاووس هيچ كس كتابى مستقل در اين موضوع و به اين سبك ننوشته است.

انگيزه نگارش

سيد در مقدمه كتاب مى‌فرمايد: «با توجه به اينكه در سفرها خطرها و مشكلات فراوانى براى انسان پيش مى‌آيد...تصميم گرفتم كتابى بنويسم كه حافظ انسان در سفرها باشد...
در اين كتاب بسيارى از اسناد روايات و كتب منبع آنها را ذكر نكرده‌ام چرا كه هدف در اين كتاب اختصار است و اين كتاب، كتابى است براى عمل كردن و سلامت ماندن (نه كتابى روايى و به عنوان منبع).»
ادعيه بدون سند
سيد نكته‌اى ذكر كرده كه در هر جا دعايى در روايات نيافته يك دعا در آن موضوع انشاء كرده و دليل و مجوّز اين كار را هم رواياتى مى‌داند از جمله اين روايت:
عبد الله بن حماد انصارى از امام صادق عليه السلام نقل مى‌كند كه به ايشان عرض كردم: دعايى به من بياموز.امام در جواب فرمود: «إن أفضل الدعاء ما جرى على لسانك»، يعنى بهترين دعا آن است كه بر زبان خودت جارى شود.
به همين خاطر سيد ابن طاووس در كتب مختلف، دعاهاى فراوانى نقل كرده است.
ابن طاووس در عين اينكه براى اين نوع ادعيه سندى ندارد تأكيد مى‌نمايد كه:
«من با اين كار دعا نمى‌سازم بلكه اينها ادعيه‌اى است كه خداوند جل جلاله به من افاضه كرده است و من براى شما نقل مى‌كنم.»

ترتيب كتاب

مصنف، كتاب «الأمان» را به 13 باب تقسيم كرده و در هر باب فصول متعددى گنجانده است.
در ابتداى كتاب نيز فهرست تفصيلى مطالب كتاب را ذكر كرده تا دسترسى به مطالب آن در كوتاه‌ترين زمان ممكن عملى گردد.
از جمله محتويات كتاب الأمان كتاب «برء الساعة محمد بن زكرياى رازى» و كتاب «قسطا بن لوقاى يونانى» است كه به طور كامل در دو باب از كتاب ذكر شده‌اند.
كتاب «برء الساعة» راه علاج فورى بعضى از بيمارى‌ها است كه مصنف به آنها دست يافته، مانند زكام، سردرد،چشم‌درد و...
كتاب «قسطا بن لوقا» هم شامل انواع بيمارى‌هايى است كه ممكن است در مسافرت براى انسان پيش بيايد و راه درمان آنها و اوقات مناسب براى خوردن و آشاميدن و استراحت در مسافرت‌ها را ذكر كرده است.
سير بيان مطالب كتاب توسط مصنف سيرى منطقى و بسيار دقيق است چرا كه ابتداى كتاب بحث تصميم به مسافرت و مقدمات آن و دعاهاى قبل از خروج از خانه و...است، بعد بحث لوازم سفر و وسايل مورد نياز و همراهان در سفر مطرح شده.
پس از آن ادعيه فراوانى براى خروج از منزل و در طول سفر ذكر شده است.
سپس امراضى كه ممكن است انسان در سفر به آنها مبتلا شود و راه درمان آنها مفصلا بيان شده است.

چاپ

كتاب شريف «الأمان» در طبعى بسيار زيبا و مناسب توسط مؤسسه آل البيت عليهم السلام چاپ شده و تحقيقى بسيار ارزشمند روى آن صورت گرفته است.
نام تمام گياهان و امراضى كه در كتاب آمده از كتب مرجع استخراج شده و توضيح كافى پيرامون آنها ذكر شده و آيات و روايات متن استخراج شده‌اند و نسخه بدل‌ها نيز ضميمه گشته‌اند.
در اين چاپ كليه مصادر نقل ابن طاووس استخراج شده و آدرس آنها در پاورقى آمده است.
در پايان كتاب نيز 14 فهرست متنوع آمده كه براى اهل تحقيق بسيار سودمند است.

جهت دانلود و مشاهده کتاب کلیک کنید